UNS vesti
03. 12. 2019.
Ministarstvo: Zakon štiti novinara kada iznosi istinite tvrdnje i mišljenja u bilo kom mediju i lični stav van medija
Sudovima časti UNS-a i NUNS-a u tumačenju zakonske zaštite prava novinara na objavljivanje tvrdnji i iznošenje stavova i mišljenja priključilo se i Ministarstvo kulture i informisanja.
Nakon što su sudovi časti razgovarali u prisustvu javnosti o pitanjima novinarke RTS-a Tamare Tankosić štiti li novinara Zakon o javnom informisanju i medijima, konkretno član 49 (vidi antfrile), kada iznese lični stav u drugom mediju od onog u kom radi, treba li mu za to odobrenje medija u kom radi i može li novinar da, ako nema posebnih pravila, objavi lični stav u drugom mediju bez odobrenja direktora i urednika, mišljenje je dalo i Ministarstvo.
Mišljenje o primeni člana 49 Zakona UNS je dobio po Zakonu o slobodnom pristupu informacijama od javnog značaja i ono, naglašava Ministarstvo, nije obavezujeće.
Ministarstvo kaže da Zakon precizno utvrđuje da novinar ima pravo da objavi istinitu tvrdnju i iznese mišljenje u mediju, dok mišljenje kao lični stav ima pravo da iznese van medija i da u tim slučajevima Zakon štiti zaposlenog novinara od odmazde poslodavca.
Novinar ima pravo da objavi istinitu tvrdnju i iznese mišljenje ne samo u mediju u kom je zaposlen, tumači dalje Ministarstvo, već i u onom u kom nije, jer u zakonskoj odredbi to nije precizirano.
„Ako novinar može svoje mišljenje kao lični stav da iznese van medija, onda sledi da istinite tvrdnje i mišljenja koja nisu lični stav može da iznese u bilo kom mediju“.
Ovome Ministarstvo dodaje napomenu pozivajući se na zakonsko određenje medija, da tvrdnje i mišljenja moraju biti urednički oblikovane bez obzira da li ih novinar objavljuje u svom ili mediju u kom nije radno angažovan.
Zaštita za iznošenje ličnog stava van medija
S druge strane, član 49 Zakona o javnom informisanju i medijima predviđa da poslodavac ne može kazniti novinara zbog toga što je svoje mišljenje kao lični stav izneo van medija.
„Van medija, o svim pojavama, ličnostima i informacijama, uključujući i one koje nisu od značaja za ostvarivanje javnog interesa u oblasti javnog informisanja, novinar ima pravo da iznese lični stav i zbog toga poslodavac ne bi smeo da mu uskrati ili ograniči prava iz rada i po osnovu rada“.
Mišljenje kao lični stav van medija novinar može izneti u „sredstvima javnog obaveštavanja koji nisu mediji, privatnoj i javnoj sferi uopšte“ kaže Ministarstvo uz dodatak da širu zaštitu slobode izražavanja predviđa Ustav Republike Srbije.
U svom tumačenju člana 49 Ministarstvo detaljnije obrazlaže i šta znači da „poslodavac ni na drugi način ne sme novinara staviti u nepovoljniji položaj“ zbog objave istinite tvrdnje ili iznošenja mišljenja u mediju, odnosno iznošenja mišljenja kao ličnog stava van medija.
Kada u zakonskoj odredbi stoji „nepovoljniji položaj“ to znači, objašnjava Ministarstvo, da je pored otkaza i umanjenja zarade, zabranjeno da poslodavac diskriminiše novinara time što bi mu onemogućio napredovanje na poslu ili stručno usavršavanje. Takođe, poslodavac ne bi smeo da novinara izloži pretnjama, ucenama i pritiscima.
Pravo na slobodu izražavanja vs pravo medija na lojalnost zaposlenih
U primerima prakse Evropskog suda za ljudska prava u vezi sa pravom novinara na objavljivanje tvrdnji i iznošenje stavova i mišljenja Ministarstvo se posebno ostvrnulo na dva slučaja.
U slučaju Wojtas-Kaleta protiv Poljske (2009) Evropski sud za ljudska prava utvrdio je da je došlo do povrede prava na slobudu izražavanja televizijske novinarke javnog servisa koju je poslodavac disciplinski kaznio zbog kritike njegovog programa iznete u nacionalnom listu za koji je govorila kao predsednica novinarskog sindikata.
Kod slučaja Matuz protiv Mađarske (2015) Evropski sud presudio je u korist televizijskog novinara mađarskog javnog servisa koji je dobio otkaz po objavljivanju knjige u kojoj je dokumentovao da se u svom radu suočavao sa cenzurom.
Sud je cenio pravo poslodavca na lojalnost zaposlenih i zaštitu klauzule o poverljivosti, koja se nalazila u novinarovom ugovoru o radu i pravo na slobodu izražavanja o temama od opšteg interesa. Presudio je da je u ovom slučaju došlo do kršenja člana 10 Konvencije o ljudskim pravima.
Oni koji su pratili slučaj mađarskog novinara znaju da mu je odluka Evropskog suda za ljudska prava došla kao moralna satisfakcija imajući u vidu da je sud presudio da mu se nadoknadi 500 evra od traženih 42.250 evra.
Ministarstvo na kraju navodi da nije moguće unapred predvideti jednoobraznu primenu člana 49 Zakona o javnom informisanju i medijima i da se svaki konkretan slučaj ceni pojedinačno i to na osnovu niza činilaca.
|
Član 49 Zakona o javnom informisanju i medijima Novinaru ne može prestati radni odnos, umanjiti se ugovorena zarada ili ugovorena naknada za rad, niti se na drugi način staviti u nepovoljniji položaj zbog toga što je u javnom glasilu objavio istinitu tvrdnju ili izneo mišljenje, kao ni zbog toga što je svoje mišljenje izneo van medija kao lični stav. |
|
Mišljenje Ministarstva kulture i informisanja o primeni člana 49 Zakona o javnom informisanju |
|
Tumačenje advokata: Vodite računa i obavezama iz Ugovora o radu „Potrebno je razlikovati objavljivanje istinitih tvrdnji i iznošenje mišljenja u javnom glasilu od iznošenja mišljenja kao ličnog stava. U prvom slučaju se radi o urednički oblikovanom novinarskom radu, a u drugom o iznošenju ličnih stavova“, naglašava advokat UNS-a Zoran Lakićević. „Iznošenje mišljenja kao ličnog stava novinara van medija izričito je zaštićeno odredbom člana 49. Međutim, iznošenje mišljenja kao ličnog stava novinara u medijima nema zaštitu navedene odredbe, ali je kao i kod svih drugih, nezavisno od svojstva novinara, zaštićeno Ustavom zagarantovanim pravom na slobodu izražavanja. Valja primetiti i da se zaštita novinara iz člana 49 Zakona o javnom informisanju odnosi na zaštitu zaposlenih novinara od svog poslodavca i da taj odnos stvara ograničenje obavezom novinara da uvažava lojalnost prema poslodavcu i uređivačku politiku medija za koji radi kao i druga prava i obaveze iz potpisanog ugovora o radu – klauzula poverljivosti, zabrana konkurencije...“. |
* Preuzimanje delova ili celokupnog teksta je dozvoljeno uz obavezno navođenje izvora
Komentari (0)
ostavi komentarNema komentara.