Iz istorije beogradske štampe
26. 12. 2022.
Poruke Beogradskih opštinskih novina za Novu 1931. godinu
„Beogradu je logikom istorije dosuđena jedna velika uloga u životu Evrope. Još veća u životu Jugoslovena“, pisao je u uvodniku urednik Beogradskih opštinskih novina Slobodan Ž. Vidaković davnog 1. januara 1931. godine.
„Zato Beograd mora da se razvija, i to da se razvija u jednom neverovatnom tempu, u galopu, bez predaha i odmora. Ali želja sviju nas mora biti da se Beograd razvija i razumno, i smišljeno, realnim rešenjem svakog njegovog problema unapred. A to rasvetljavanje i pokretanje svih pitanja budućeg Beograda ne da se ni zamisliti bez jednog municipalnog lista, bez jedne revije Beograda, koja će u svakom pogledu biti dostojna Jugoslovenske prestonice.“
Opštinske novine su ulaskom u 1931. godinu započele 49. godinu izlaženja. Urednik je dalje pisao kako je list počeo da se prodaje širom Evrope i Amerike. Uprkos tome, kako dalje navodi, najvažnije cilj lista je bio i ostao da služe Beograđanima koji redovno čitaju ove novine, a sve u interesu ostvarivanja zdravog, modernog i naprednog Beograda.
„Beogradske Opštinske Novine, daleko i od pomisli da svome radu pridaju tolike zasluge, u ovoj godini nastaviće sa još više snage i požrtvovanja ne samo da ističu na dnevni red sve probleme, koji se posredno ili neposredno tiču naše prestonice, ne samo da ih formulišu i kad ih spontani narodni osećaj pokreće, nego neće propustiti ni jedno pitanje iz oblasti urbanizma, komunalne ili socijalne politike, a da o njemu ne iznesu mišljenja naših najjačih autoriteta. A u svojim daljim težnjama Beogradske Opštinske Novine žele da budu slika punog odsjaja svestrane dinamike i života Beograda“, piše urednik u prvom tekstu novogodišnjeg broja.
U daljem tekstu pokušaćemo da vas, kroz fotografije koje su objavljivane na početku svakog broja 1931. godine, kroz ulice i trgove kojima i danas šetate, vratimo u Beograd koji više ne postoji.
Narodno pozorište u Beogradu
Na Trgu republike od 1868. godine nalazi se veličanstvena zgrada Narodnog pozorišta.
Zgrada je više puta uspešno restauirana i dograđivana, prema projektima najuspešnijih beogradskih arhitekata.
U to vreme zgrada Narodnog pozorišta bila je jedna od najvećih i najraskošnijih palata u Srbiji, a podsećala je na opersku kuću Skalu, koja je sagrađena devedeset godina ranije u Milanu.
Prva predstava koja je izvedena u ovoj zgradi bila je „Posmrtna slava kneza Mihaila“, koja je odigrana 30. oktobra 1868. godine. Iz jedne sačuvane pozivnice štampane na svili, upućene Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu, vidi se da su u predstavi učestvovali skoro svi tadašnji članovi pozorišta.
Nađimo se „kod konja“
Spomenik na Trgu Republike knezu Mihailu Obrenoviću podignut je 1882. godine. Ovaj spomenik je najpoznatije beogradsko sastajalište danas, a bilo je i nekada.
Postoji mnogo teorija zašto se ovaj spomenik najčešće naziva „kod konja“. Nekada je iza spomenika, prekoputa Narodnog pozorišta postojala kafana Dardaneli. Stalni gosti ove kafane bili su Branislav Nušić, Đura Jakšić, Stevan Sremac i mnogi drugi viđeni ljudi toga vremena. Elita koja se okupljala u kafani često je kritikovala dinastiju Obrenović. Rugajući se dinastiji, a sa pogledom na zadnju stranu spomenika, oni su kafanu često zvali „kod konjske zadnjice“, pa tako ostade i spomenik „kod konja“. Kafana je srušena 1901. godine, a na tom mestu danas se nalazi Narodni muzej.
Prvi razgovori preko žice
Ministar vojni Tihomilj Nikolić i kapetan Kosta Radosavljević samo sedam godina nakon što je Bel izumeo telefon obavili su prvi telefonski razgovor u Srbiji. Prve javne telefonske govornice kod nas počele su da se koriste početkom 20. veka preko uslužnih telefona koji su se nalazili u hotelima, restoranima i telefonskim centralama. Prva automatska centrala u Beogradu postavljena je 1931. godine.
Zgrada telefonske centrale se nalazi u Kosovskoj 47 u Beogradu i od 1981. godine je zaštićena kao kulturno dobro od velikog značaja.
Simbol Beograda na najvišem bedemu tvrđave
Ivan Meštrović je 1912. godine projektovao fontanu, koja je trebalo da bude postavljena na Terazijama. Zamisao je bila da se u centru fontane nalazi petospratni stub, kao simbol petovekovnog ropstva našeg naroda pod Turcima, na čijem vrhu je trebalo da stoji Pobednik.
Meštrović je rad na skulpturi započeo 1913. godine. On je za osam meseci oblikovao i izvajao skulpturu u fiskulturnoj sali jedne beogradske osnovne škole. Po završetku spomenik je poslat na livenje u Češku, gde je ostao do kraja Prvog svetskog rata.
Kada je vraćen u Beograd ipak je odlučeno da svoje mesto zauzme na najvišem bedemu beogradske tvrđave. Spomenik je svečano otkriven 1928. godine.
Ulazak u petu deceniju
„Pola veka požrtvovanog i punog časti služenja svojoj opštini i svome građanstvu... Kroz čitave te decenije Beogradske Opštinske Novine vršile su tiho svoju korisnu ulogu malog i skromnog komunalnog lista“, pišu Beogradske novine prvog dana 1932. godine.
Po završetku 1931. godine Opštinske novine ušle su u 50. godinu izlaženja, a poslednji broj je izašao u junu 1941. godine.
***********************************************************************************
Tekst je nastao u okviru projekta "Beogradska opštinska štampa 1882 - 1941 - Svedočenje o istoriji prestonice" koji je sufinansiran iz budžeta Grada Beograda, Gradske uprave grada Beograda, Sekretarijata za informisanje
Komentari (0)
ostavi komentarNema komentara.