Istraživanje UNS-a o ubijenim i otetim novinarima na Kosovu

01. 10. 2018.

Autor: Jelena L. Petković Izvor: UNS

Marjan Melonaši: Zločin pred kojim je policija žmurela

Uprkos oblacima, sunce je grejalo Prištinu. Na 21 stepen hladnoća i zubato sunce podsećali su i novinara Marjana Melonašija da je jesen blizu. On je upravo završio polučasovnu emisiju na Radio Kosovu, opominjući sugrađane možda baš i na činjenicu da se u uništenom Kosovu trebalo dovijati i pripremiti za dugu zimu koja je bila na pragu.

U 14.10 sati je izašao iz zgrade u centru Prištine i ušao narandžasti taksi. Videle su ga komšije koje su radile preko puta. Bio je 9. septembar 2000. godine i ovo je sve što porodica od tada zna o njemu. 

- Nas dvoje smo se čuli 6. septembra. Trebalo je da idem u Niš po neka dokumenta, a on me je pozvao da mi kaže kako mu telefon nije u redu i kako me neće zvati dva tri dana, da ne brinem. Nikada se više nije javio - stegnuta srca priča njegova majka Cica Janković za Dosije Udruženja novinara Srbije (UNS). 

U nastavku je ovaj tekst preveden na albanski i engleski jezik. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Molbe Tačiju i Haradinaju

Ne sluteći da ga 18 godina neće videti, čekala je da ponovo iz telefona čuje njegov glas. Umesto sina, dušu je rasparao krik strašnih vesti koje je javila bivša komšinica iz Novog Pazara.  

- Čula je na televiziji šta se dogodilo i pozvala me. Nisam imala pojma. To je bio šok, za njim neverica. Da ne pričam šta sam sve pokušala. Zvala sam Marjanovog dedu koji je živeo u Prištini. Smirivao me je, nije mi dozvolio da dođem. Rekao je, potrudiću se da ga nađem. 

Marjanov deda, Krista Melonaši, bio je 13 godina direktor Škole unutrašnjih poslova u Vučitrnu. Ostao je sa unukom u gradu, jer nije želeo da ga ostavi samog. 

- Sve te generacije milicionera koje su kasnije bile u OVK i ostalim albanskim strukturama su prošli kroz dedinu školu. Bio je kod Hašima Tačija, išao je i kod Ramuša Haradinaja, ali mu ništa nisu rekli. S obzirom na to gde je radio, bila sam tvrdo ubeđena da će deda uspeti da sazna šta se mom sinu dogodilo, pa ma kakva istina bila. Ali, kao da je živo biće voda, pa može da ispari, nestane. Isto tako i Marjan – ističe ona. 

Krista Melonaši preminuo je prošle godine. 

Zavera ćutanja 

Marjanove kolege koje su sa njim radile u tada novopokrenutoj Radio-televiziji Kosova, Cica Janković podvlači, nikada je nisu pozvale. 

- To je zavera ćutanja. Neverovatno da niko ništa ne zna. Bilo je nekih naklapanja, ali to sve nisu razlozi da se neko kidnapuje, da se preseče životni put. Jedna osoba iz kancelarije EULEKS-a mi je ispričala, a to je navodno njoj neko rekao da mi prenese, da je Marjan bio zatočen u Domu kulture u Kosovu Polju sa još desetak mladića, da su tu bili danima, a da je potom jedna grupa odvedena u pravcu Vučitrna, a druga ka Peći. Ne vidim smisao te priče, osim ako ih nisu koristili za trgovinu organima? Ne znam šta je tu strašnije. 

U vreme kada je nestao, kaže Marjanova majka, mladić je živeo u centru Prištine i zabavljao se sa S. K., takođe novinarkom. Međutim, Cica Janković je bila primorana da iznudi susret sa njom. 

- Živeli su zajedno kod dede u stanu, imali su ozbiljnu vezu i nameru da se venčaju. A pošto je Makica uvek želeo da se udam, verovatno da ne bi brinuo o meni, govorio mi je, hajde majko da pravimo duplo venčanje. Nekoliko dana nakon što je nestao, UNMIK-ova policijska kola su došla po nju i odvezla je u severni deo Kosovske Mitrovice. Ona je sa sobom ponela Marjanove albume, pasoš, mobilni i njegove beleške koje posle deda nije mogao da nađe. Kada sam saznala da je došla u Beograd, bukvalno sam vršila pritisak da se vidimo. To je bio kratak susret. Dala mi je pasoš, slike nikada. Više je nikada nisam videla. 

Kada je reč o istrazi, dodaje, porodicu niko nije kontaktirao, osim što su je jednom pozvali u Palatu pravde na razgovor. 

- Nemam rezultat. Rezultat je da se svakoga jutra budim sa saznanjem da Marjana nema još jedan dan i da taj dan moram da preživim. Sami smo saznali da je ušao u taksi od ljudi koji su radili preko puta zgrade radija. Takođe smo saznali i da su taj taksi često koristili stranci, što oni danas negiraju. Mnogo kasnije sam saznala i da nekom kolegi nije bio po volji, pa mu je pretio. Ali, Marjan se meni nije žalio.

Istina nije u interesu 

Cica Janković je nestanak svog sina, septembra 2000, odmah prijavila UNMIK-u, Međunarodnom komitetu Crvenog krsta, Crvenom krstu Jugoslavije, MUP-u Republike Srbije, ali to nije dalo rezultata. 

Sve ove godine kao aktivni član Udruženja porodica kidnapovanih i nestalih lica na Kosovu i Metohiji, nije prošao sastanak sa predstavnicima domaćih i međunarodnih institucija da nije spomenula i svog sina. Ali, tek 14 godina kasnije, 16. oktobra 2014. joj je potvrđeno ono što je instiktivno znala. 

Savetodavna komisija za ljudska prava UNMIK-a, povodom nestanka Marjana Melonašija, novinara srpske redakcije Radio televizije Kosova, utvrdila je da u UNMIK-ovoj dokumentaciji ne postoji niti jedan istražni spis koji bi ukazao da su policajci bilo koga ispitali vezano za taj slučaj.

- Uzimajući u obzir okolnosti ovog slučaja UNMIK nije preduzeo sve adekvatne mere kako bi pronašao posmrtne ostatke nestalog lica i nastavio istragu kako bi identifikovao počinioce i izveo ih pred lice pravde. Komisija strahuje da takva neaktivnost ukazuje na određenu nevoljnost policije UNMIK da sprovede istragu, pogotovu kada ima naznaka o politički motivisanom nasilju koje je ukazivalo na osobe povezane za OVK - navodi Komisija u zaključcima. 

Od šefa te misije, Komisija je tražila da se javno prizna odgovornost za kršenje ljudskih prava, da se izvini porodici i da zatraži od nadležnih organa na Kosovu da preduzmu sve moguće korake kako bi se osiguralo da se krivična istraga nastavi, a počinioci izvedu pred lice pravde.

- Kada sve to čujete osećate se nemoćno. Ne možete ništa. Prvo, tadašnja vlast nije podnela nijedan zahtev Kosovu za nestale. Očigledno da nije u interesu da se sazna sudbina mog sina, ali i druge. Da jeste, saznali bi i makar nam rekli istinu. Sa ovakvim sistemima vladavine prava, tu istinu i pravdu, sigurna sam - neću doživeti - ističe Cica Janković. 

Nije želeo da napusti Prištinu  

- Molila sam ga, klečala, ali nije želeo da napusti Prištinu. Stalno je ponavljao - ovde je sada mir. Bolje da ostanem ovde da radim za neku pristojnu platu, nego da dođem kod tebe i nemam posla. Još samo malo pa ću doći. I tako me je vukao iz meseca u mesec. 

Marjan Melonaši znao je srpski, engleski, albanski, malo romski, a počeo da uči i turski, pa se lako zaposlio kao prevodilac. Imao je širok krug prijatelja, verovao je u opstanak i suživot, verovao da će Kosovo postati Švajcarska.   

- Prvo je radio u švajcarskom Medija ekšen internešnelu, potom u Jenu, japanskoj humanitarnoj organizaciji u Kosovu Polju, gde je išao po srpskim selima i nosio humanitarnu pomoć. Zatim se zaposlio u Radio Kosovu, redakciji na srpskom jeziku. Radio je gradske vesti i tu nije bilo nikakve politike. Jeste radio intervjue i sa određenim NATO čelnicima, ali na temu toga da je Priština bila porušena, nije bilo struje, vode i sve te službe je trebalo obnoviti. Odlazio je u Crveni krst i pravio reportaže. To je bio sadržaj njegovih emisija – pojašnjava njegova majka. 

Mnogo godina kasnije, Marjanova majka susrela sa sa Stevanom Simovićem, ocem ubijenog novinara Aleksandra Simovića Sime. Tada je saznala za još jedno preplitanje sudbine. Kada je Aleksandar Simović ubijen, Marjan Melonaši je počeo da radi na njegovom radnom mestu u Medija ekšn internešnelu. 

Marjan Melonaši rođen je u Prištini 3. jula 1976. godine. Jedino je dete u svojih roditelja. Odrastao je, školovao se i radio u mestu rođenja. Svi Marjanovi prijatelji opisuju ga kao urbanog momka, gradskog tipa, neopterećenog politikom. 

- Mene roditelji nisu vaspitavali da budem političar, niti sam ja vaspitavala Makicu, a nisu ni otac, ni deda, ni stric. I sada bih opet isto uticala na formiranje njegove ličnosti. Retko dobro dete. Topao i drag. Svaki put kada ga sanjam, prvo sam ljuta, hoću da bijem što ga nema. A koliko god da sam strepela što je ostao u Prištini, onako kako samo roditelj strepi za detetom, u momentu kada je nestao, bila sam prazna. Prestala sam da strepim. Krajičkom duše, verujem da Marjan negde tamo bitiše, diše,živi. Lažem sebe, ali jedino tako opstajem.

Nije bilo slobode za Srbe Cica Janković centar Prišine u kome je živela napustila je jula 1999. godine, nakon što su i njeni roditelji otišli. Sećajući se vremena kada je, kako kaže, i sama izbegla da bude napadnuta ili prebijana, sakrivajući se iza parkiranih automobila kako bi izbegla “pratioce”, kaže da je to vreme kada nije bilo slobode za Srbe.

Provalija boli   - Marjan je bio običan dečkić, sve ga je zanimalo. Mogu o svom dečku da pričam u superlativu sve, ali to neće biti verovatno prava slika. Uvek imam blokade kada treba da pričam o Marjanu. To toliko boli da jednostano ne mogu da progovorim. I šta majka o svom detetu može da kaže, osim da ga voli?

Tomanović: UNMIK nije reagovao na naše apele UNMIK je istragu o nestanku Marjana Melonašija otvorio tek 2005. godine, iako je njegova majka zločin prijavila pet godina ranije, a Verica Tomanović, predsednica Udruženja porodica kidnapovanih i nestalih lica na Kosovu i Metohiji, 2003. posebno skrenula pažnju UNMIK-u na zločine u Prištini.  - Te godine smo imali sastanak sa šefom odeljenja za istragu UNMIK-a, na kome smo posebno predstavili podatke o zločinima u Prištini, objašnjavali da je mnogo ljudi oteto i nestalo i da nemamo nikakve informacije. Taj šef nam je pokazao prazne registre, pokazao da ništa nije urađeno i uputio nas na odeljenje za nestale osobe. U UNMIK-ovom odeljenju za nestale su bili iznenađeni kada su nas videli, a onda su se svi inspektori okupili za stolom i rekli da oni rade svoj posao, a da će nas obaveštavati. Obaveštenja nije bilo, a godinama unazad smo se naslušali raznih "objašnjenja" da je razlog za njihove otmice bila osveta. Ali, svi koji su nakon juna 1999. ostali na Kosovu su bili nevini civili koji nisu imali nikakvo oružje i nikome ništa nisu uradili - kaže Verica, koja 19 godina traga za suprugom, dr Andrijom Tomanovićem, načelnikom Hirurške klinike u Prištini.

* Preuzimanje delova ili celokupnog teksta je dozvoljeno uz obavezno navođenje izvora

--------------------------

Marjan Melloshani: Krimi para të cilit edhe policia i mbylli sytë 

Edhe përkundrazi reve, dielli e ngrohte Prishtinën. 21 gardë, të ftohtit dhe dielli me dhemb ia përkujtonin gazetarit Marjan Melloshanit se vjeshta po afrohet. Ai sapo e përfundoi emisionin e tij gjysëmorësh në Radio Kosova, duke i paralajmëruar bashkëqytetarët pikërisht për faktin se në Kosovën e shkatërruar do të duheshin të mendonin dhe të përgatiteshin për dimrin e gjatë i cili ishte mu në prag. 

Në orën 14.10 doli nga ndërtesa në qendër të Prishtinës dhe hyri në një taksi ngjyrë portokalli. E panë vetëm fqinjët që punonin përballë. Ishte 9 shtatori i vitit 2000 dhe kjo është e gjitha që familja e tij, që nga ajo kohë, di për të. 

- Ne dy u dëgjuam më 6 shtator. Unë duhesha të shkoj në Nish për t’i marrë disa dokumente, dhe ai më mori në telefon për të më thënë se telefoni i tij nuk është në rregull dhe se nuk do të merr në telefon dy, tri ditë, dhe që mos të brengosem. Kurrë më nuk u lajmërua- me zemër guri flet nëna e tij Cica Jankoviq për Dosjen e Asociacionit të gazetarëve të Serbisë (UNS). 

Kërkesat Thaçit dhe Haradinajt 

Duke mos supozuar që nuk do ta sheh për 18 vite, ajo priste që prapë do ta dëgjonte zërin e tij nga telefoni. Në vend të djalit, shpirtin ia shkatërronin ulërimat e lajmeve të tmerrshme që ia përcolli ish fqinja nga Pazari i Ri. 

- Dëgjoi në televizion se çfarë ka ndodhur dhe më mori në telefon. Nuk kisha ide. Ai ishte një shok, pas tij mosbesimi. Mos të flas për të gjitha përpjekjet e mia. E kam thirrur gjyshin e Marjanit i cili jetonte në Prishtinë. Ai më qetësonte, nuk më lejoi të vijë. Më tha që do të përpiqet ta gjejë. 

Gjyshi i Marjanit, Krista Mellonashi, ishte drejtor në Shkollën e Punëve të Brendshme në Vushtrri, për 13 vite. Mbeti me nipin në qytet, sepse nuk dëshiroi ta lë vetëm. 

- Të gjitha ato gjenerata të policëve, që pastaj iu bashkuan UÇK-së dhe strukturave të tjera shqiptare, kaluan nëpër shkollë të gjyshit. Ka shkuar edhe te Hashim Thaçi, edhe te Ramush Haradinaj, por nuk i thanë asgjë. Duke e marrë parasysh se ku ka punuar, isha e bindur fuqishëm që gjyshi do të arrijë të mësojë se çka i ka ndodhur djalit tim, cilado që të jetë e vërteta. Por, sikur të ishte ujë një qenie njerëzore, dhe mund të avullojë, të zhduket. Njëjtë ashtu edhe Marjani – thekson ajo. 

Krista Mellonashi ndërroi jetë vitin e kaluar.

Konspiracioni i heshtjes 

Cica Jankoviq nënvizon se kolegët e Marjanit të cilët punonin me të në atëherë Radio-televizionin e Kosovës të sapo iniciuar, kurrë nuk e thirrën.

- Ky është konspiracioni i heshtjes. Është e pabesueshme se askush nuk di asgjë. Ishin disa thashetheme, por të gjitha ato nuk ishin arsye që dikush të kidnapohet, që ti ndërpritet rruga e jetës. Një person nga Zyra e EULEX-it më tregoi, e asaj gjoja dikush i ka thënë që të më thotë mua se Marjani ishte i burgosur në Shtëpinë e Kulturës në Fushë Kosovë me rreth dhjetë djem të tjerë, që ishin aty me ditë të tëra, dhe pastaj një grup u dërgua në drejtim të Vushtrrisë, kurse grupi tjetër kah Peja. Nuk e shoh kuptimin e këtij tregimi, përveç nëse i kanë shfrytëzuar për tregti me organe? Nuk e di se çka është më tmerrshëm. 

Në kohë kur u zhduk, nëna e Marjanit thotë se ai jetonte në qendër të Prishtinës dhe ishte duke dalë me S.K, gjithashtu gazetare. Megjithatë, Cica Jankoviq ka qenë e detyruar që ta detyronte atë për takim. 

- Kanë jetuar së bashku në apartament te gjyshi, kishin një lidhje serioze dhe kishin për qëllim që të martohen. E pasi që Makica gjithmonë kishte dëshirë që të martohem, ndoshta për të mos u kujdesur edhe për mua, gjithmonë më thoshte, hajde nënë ta bëjmë dasmën e dyfishtë. Disa ditë pasi që u zhduk, makina e Policisë së UNMIK-ut erdhi për ta marrë atë dhe e çuan në pjesën veriore të Mitrovicës. Ajo me vetë i mori albumet e Marjanit, pasaportën, celularin dhe shënimet e tij, të cilat pastaj gjyshi nuk mundi t’i gjejë. Kur mësova se ajo kishte ardhur në Beograd, kam kryer presion ndaj saj që të shihemi. Ishte takim i shkurtër. Ma dha pasaportën, fotografitë kurrë nuk m’i dha. Nuk e pashë asnjëherë më. 

Kur bëhet fjalë për hetimin, ajo shton se familjen kurrë askush nuk e ka kontaktuar, përveç që një herë e patën ftuar në Pallatin e Drejtësisë për bisedë. 

- Nuk e kam rezultatin. Rezultati është që çdo mëngjes zgjohem më dijeni që edhe një ditë Marjani nuk është me mua, dhe unë duhet ta mbijetojë atë ditë. Vetë mësuam se ka hyrë në taksi, nga njerëzit që punonin përballë ndërtesës së radios. Gjithashtu mësuam se atë taksi shpesh e përdornin të huajt, gjë që ata sot e mohojnë. Shumë kohë më vonë mësova edhe se një koleg i tij nuk e kishe për qejfi dhe e kërcënonte. Por, Marjani nuk m’u ankua. 

E vërteta nuk është në interes 

Cica Jankoviq e lajmëroi zhdukjen e birit të saj menjëherë në shtator të vitit 2000 në UNMIK, në Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq, në Kryq të Kuq të Jugosllavisë, në MPB-në e Republikës së Serbisë, por kjo gjë nuk dha rezultate. 

Gjatë gjithë këtyre viteve si anëtare aktive e Shoqatës së familjeve të personave të kidnapuar dhe të zhdukur në Kosovë dhe Metohi, nuk ka kaluar asnjë takim me përfaqësuesit e institucioneve vendore apo ndërkombëtare, pa e përmendur djalin e saj. Por, 14 vite më pas, më 16 tetor të vitit 2014, iu konfirmua gjëja që e dinte instinktivisht.

Komisioni Këshillimor i UMNIK-ut për të Drejtat e Njeriut, me rastin e zhdukjes së Marjan Mellonashit, gazetarit të redaksisë serbe të Radio-Televizionit të Kosovës, ka konfirmuar se në dokumentacionin e UNMIK-ut nuk ekziston asnjë shkresë hetimore e cila do të tregonte që policët e kishin marrë në pyetje këdo lidhur më këtë rast. 

- Duke i marrë parasysh rrethanat nga ky rast, UNMIK-u nuk i ka ndërmarrë të gjitha masat adekuate për t’i gjetur mbetjet mortore të personit të zhdukur dhe për ta vazhduar hetimin më qëllim që t’i identifikojë kryesit dhe t’i sjellë para drejtësisë. Komisioni frikësohet se mosveprimi i tillë tregon për mosekzistimin e caktuar të vullnetit të Policisë së UNMIK-ut që ta zhvillojë hetimin, sidomos kur ka shenja për dhunë të motivuar politikisht, e cila shënonte drejtë personave të ndërlidhura me UÇK-në- thekson Komisioni në përfundime. 

Nga shefi i këtij misioni, Komisioni ka kërkuar që të pranojë publikisht përgjegjësinë për shkelje të drejtave të njeriut, që të kërkon falje nga familja dhe të kërkojë nga organet kompetente në Kosovë që t’i ndërmarrin të gjithë hapat e mundur për t’u siguruar vazhdimi i hetimit penal, kurse kryesit të sillen para drejtësisë. 

- Kur i dëgjoni të gjitha këto, ndjeheni shumë të pafuqishëm. Nuk mund të bëni asgjë. Së pari, pushteti i atëhershëm nuk ia ka parashtruar asnjë kërkesë Kosovës për të zhdukurit. Është e qartë se nuk është në interes që të mësohet fati i djalit tim, por edhe fatet e të tjerëve. Po të ishte në interes, e kishin mësuar dhe na e kishin thënë së paku, të vërtetën. Më sistem të tillë të sundimit të ligjit, këtë vërtetë dhe drejtësi, jam e sigurt se nuk do ta përjetoj – thekson Cica Jankoviq. 

Nuk donte ta braktiste Prishtinën 

- E luta, kam rënë e gjunjë, por nuk donte ta braktiste Prishtinën. Gjithmonë përsëriste – këtu tani është qetë. Më mirë që të rri këtu dhe të punoj për një pagë të mirë, sesa të vij te ti dhe të mos kem punë. Edhe pak e vij. Dhe kështu kalonte muaji pas muajit. 

Marjan Mellonashi fliste serbisht, anglisht, shqip, nga pak gjuhën rome, dhe filloi të mësonte turqisht, dhe shumë lehtë u punësua si përkthyes. E kishte një rreth të gjerë të miqve, besonte në mbijetesë dhe bashkëjetesë, besonte që Kosova do të bëhet Zvicër. 

- Se pari punonte në Media Action International të Zvicrës, pastaj në Jen, Organizatën Humanitare Japoneze në Fushë Kosovë, ku shkonte nëpër fshatra serbe dhe e çonte ndihmën humanitare. Pastaj u punësua në Radio Kosovë, në redaksinë në gjuhën serbe. I përcillte lajmet e qytetit dhe aty nuk ka pasur kurrfarë politike. I ka bërë disa intervista me disa udhëheqës të NATO-s, por tema e të cilave ishte Prishtina e shkatërruar, se nuk kishte rryme, ujë dhe se të gjitha këto shërbime duheshin të rinovohen. Shkonte në Kryq të Kuq dhe bënte reportazhe. Kjo ishte edhe përbërja e emisioneve të tij – sqaron nëna e tij. 

Shumë vite më vonë, nëna e Marjanit u takua me Stevan Simoviqin, babanë e gazetarit të vrarë Aleksandër Simoviq Simës. Atëherë mësoi edhe për një gërshetim të fatit. Kur Aleksandër Simoviqi është vrarë, Marjan Mellonashi filloi të punonte në vendin e tij të punës në Media Action International. 

Marjan Mellonashi ka lindur në Prishtinë, më 3 korrik të vitit 1976. Është i vetmi fëmijë i prindërve të tij. Është rritur, është shkolluar dhe ka punuar në vendlindje. Të gjithë miqtë e Marjanit e përshkruajnë si një djalosh urban, tip qytetar, i pangarkuar me politikë. 

- Mua prindërit nuk më kanë edukuar të jem politikane, as unë nuk e kam edukuar Makicën, e as babai i tij, gjyshi dhe axha. Edhe tani kisha ndikuar njëjtë në formimin e personalitetit të tij. Ishte fëmijë rrallë i mirë. I ngrohtë dhe i dashur. Çdo herë kur e shoh në ëndërr, se pari jam e zemëruar, dua ta rrah pse nuk është më. E sado që kam pasur frike që mbeti në Prishtinë, ashtu siç ka frikë vetëm prindi për fëmijë, në momentin kur u zhduk, kam qenë e zbrazët. Frika u ndalua. Me një cep të shpirtit, ende besoj se Marjani është diku atje, merr frymë, jeton. E gënjej vetveten, por kjo është e vetmja mënyrë që të mbijetoj. 

Nuk kishte liri për serbë  Cica Jankoviq e ka braktisur qendrën e Prishtinës ku jetonte, në vitin 1999, pasi që prindërit e saj shkuan. Duke i rikujtuar kohërat kur, siç thotë edhe vet, i është shmangur situatave që të jetë e sulmuar ose e rrahur, duke u fshehur pas makinave të parkuara për t’iu ikur “shoqëruesve”, për këtë kohë thotë se ishte koha kur nuk kishte liri për serbë.

Humnera dhemb  - Marjani ishte një djalosh i zakonshëm, çdo gjë e interesonte. Për djaloshin tim mund të flas vetëm më së miri, por kjo besoj se nuk do të jetë imazhi i vërtetë. Gjithmonë bllokohem kur duhet të flas për Marjanin. Kjo më dhëmb aq shumë, sa që thjeshtë nuk mund të flasë. E çka mund të thotë një nënë për fëmijën e saj, përveç që e do?

Tomanoviq: UNMIK-u nuk reagoi ndaj apeleve tona  UNMIK e ka hapur hetimin për zhdukjen e Marjan Mellonashit në vitin 2005, edhe pse nëna e tij e ka lajmëruar zhdukjen e tij pesë vite më herët, kurse Verica Tomanoviq, kryetarja e Shoqatës së familjeve të personave të kidnapuar dhe të zhdukur në Kosovë dhe Metohi, 2003, veçanërisht ia tërhoqi vëmendjen UNMIKU-t në krimet e kryera në Prishtinë.  - Atë vit patëm një takim me shefin e Departamentit për Hetime në UNMIK, në të cilin i prezantuam veçanërisht të dhënat për krimet në Prishtinë, kemi shpjeguar se shumë njerëz janë kidnapuar dhe zhdukur dhe që nuk kemi kurrfarë informatash. Ai shef na i tregoi regjistrat e zbrazët, na tregoi se nuk është bërë asgjë dhe na drejtoi te Departamenti për personat e zhdukur. Në Departamentin për personat e zhdukur të UNMIK-ut ishin të befasuar kur na panë, e pastaj të gjithë inspektorët u mblodhën rreth tryezës dhe na thanë se ata janë duke e bërë punën e tyre dhe do të na informojnë. Njoftime nuk pat, e gjatë viteve të kaluara kemi dëgjuar “shpjegime” të ndryshme, që arsyeja për kidnapimet e tyre ishte hakmarrja. Por, të gjithë ata që kanë mbetur në Kosovë pas qershorit të vitit 1999, ishin civilët e pafajshëm që nuk kishin pasur kurrfarë lloj armesh dhe që askujt nuk i kishin bërë asgjë – thotë Verica, e cila gjatë 19 viteve po e kërkon bashkëshortin, dr. Andrija Tomanoviqin, drejtorin e Klinikës së Kirurgjisë në Prishtinë.

-----------------------

Marjan Melonasi: A Crime to Which the Police Turned a Blind Eye 

Despite the clouds, the sun was shining in Pristina. At 21 degrees, the cold and the crepuscular rays reminded the journalist Marjan Melonasi too that the autumn was close. He had just finished a half-hour show on Radio Kosovo, maybe even by warning fellow citizens of the fact that one should have contrived and started preparing for long winter that was knocking at their doors in the destroyed Kosovo.

 At 2:10p.m., he left the building located in the center of Pristina and got into an orange taxi. Neighbors whose offices were across the street saw him. It was 9 September 2000 and this is all the family has known about him ever since then.

- The two of us spoke over the phone on 6 September. I was supposed to go to Nis to get some documents, and he called me to tell me not to worry. His phone was playing up and he would not call me for two or three days. He never came back - his mother, Cica Jankovic, recounts for the Journalists' Association of Serbia (JAS) from her wrung heart.

Appeals to Thaci and Haradinaj

Not suspecting that she would not see him for 18 years, she was waiting to hear his voice over the phone again. Instead of hearing from her son, her soul was screaming upon hearing terrible news from a former neighbor from Novi Pazar. 

- She had heard what happened on TV and called me. I had no idea. It was a shock, followed by disbelief. I will not tell you everything I have tried to do. I called Marjan's grandfather who was living in Pristina. He was trying to calm me; he did not let me come. I would try to find him, he said.  

Marjan's grandfather, Krista Melonasi, had been the Principal of the School of Internal Affairs in Vucitrn for 13 years. He stayed with his grandson in the town because he did not want to let him stay there alone.

- All those generations of police officers, who later became members of KLA and other Albanian structures, had studied in grandfather's school. He went to Hashim Thaci, and he went to Ramush Haradinaj, but they did not say anything to him. Considering where he had worked, I was firmly convinced that grandfather would be able to find out what happened to my son, no matter what the truth was. As if a living being were water able to evaporate, disappear. Just like Marjan - she says.

Krista Melonasi died last year.

Conspiracy of silence

Marjan’s colleagues who worked with him in the then newly established Radio Television Kosovo have never called her, Cica Jankovic underlines.

- It is a conspiracy of silence. It is unbelievable that nobody knows anything. There was some misinformation, but that is not the reason to kidnap somebody, to cut somebody short. A person from the EULEX Office told me, allegedly someone told her to convey this to me, that Marjan had been detained with ten other men in the Cultural Center in Kosovo Polje for days. Afterwards, one group was taken in the direction of Vucitrn and the other in the direction of Pec. I do not see the point of this story unless they were used for organ trafficking? I do not know what is worse.  

At the time of his disappearance, Marjan's mother says, the young man lived in the center of Pristina and was in a relationship with S. K., who was also a journalist. However, Cica Jankovic was forced to extort a meeting with her.

- They lived together in grandfather’s apartment. They were in a serious relationship and intended to get married. Since Makica always wanted me to marry, probably so as not to worry about me, he was telling me, mother, let's have a double wedding. A few days after he disappeared, a UNMIK's police car came and took her to the northern part of Kosovska Mitrovica. She brought Marjan's albums, passport, mobile and notes with her, which grandfather did not manage to find later. When I learned that she had come to Belgrade, I literally pressured her to see me. It was a short meeting. She gave me the passport - never the pictures. I have never seen her again.

When it comes to the investigation, she adds, no one has contacted the family, except that one time when she was invited to the Palace of Justice for an interview.

- I have no result. The result is that I wake up every morning knowing that this is yet another day without Marjan and that I have to survive it. We found out on our own, from the people who worked in the building across the street from the Radio that he had gotten into a taxi. We also found out that these cabs were often used by foreigners, which they deny today. Much later, I found out that a colleague did not like him, so he threatened him. However, Marjan did not complain to me.

The truth is not in the interest

In September 2000, Cica Jankovic immediately reported her son's disappearance to UNMIK, the International Committee of the Red Cross, the Red Cross of Yugoslavia, and the MoI of the Republic of Serbia, but this did not yield any results.

In all these years, as an active member of the Association of Families of Kidnapped and Missing Persons in Kosovo and Metohija, not a meeting with representatives of domestic and international institutions has passed by that she has not mentioned her son, as well. However, only 14 years later, on 16 October 2014, what she instinctively knew got confirmed

 In the case of disappearance of Marjan Melonasi, the journalist of the Serbian news desk of Television Kosovo, UNMIK’s Human Rights Advisory Panel has found that there are no investigation files in UNMIK’s documentation that would indicate that the police interrogated anyone in connection with the case.

 - Taking into account the circumstances of this case, UNMIK has not taken all appropriate measures to find the mortal remains of the missing person and continue the investigation to identify the perpetrators and bring them to justice. The Panel is concerned that such inactivity indicates a certain unwillingness of UNMIK police to conduct an investigation, especially since there are indications of politically motivated violence implicating persons associated with the KLA - the Panel states in its conclusions.

The Head of the Mission was requested to make a public admission of the responsibility for human rights violation by the Panel, to apologize to the family, and request the competent authorities in Kosovo to take all possible steps to ensure the continuation of the criminal investigation and bringing of the perpetrators to justice.

- When you hear all this, you feel powerless. You cannot do anything. First, the then authorities did not submit any missing person requests to Kosovo. Knowing the fate of my son, and of the others, obviously is not in the interest. If it were, they would have found out and at least told us the truth. With such rule of law systems, that truth and justice, I am sure, I will not live to see - says Cica Jankovic.

He did not want to leave Pristina

- I begged him on my knees; however, he did not want to leave Pristina. He kept repeating – peace is here now. I should better stay here and work for a decent salary rather than come to you and have no work. Just a little longer and I will come. Thus, he led me on from month to month.

Marjan Melonasi knew Serbian, English, Albanian, Romani, and began to learn Turkish, so he easily found job as an interpreter. He had a wide circle of friends, believed in survival and coexistence, and believed that Kosovo would become Switzerland.  

- He first worked in the Swiss Media Action International, then in Yen, a Japanese humanitarian organization in Kosovo Polje, where he went to Serb villages and carried humanitarian aid. Then he was employed at Radio Kosovo, at the Serbian news desk. He worked on city news, and there was no politics there. He did interview certain NATO leaders, but on the topic that Pristina was demolished, that there was no electricity or water, and that all these services had to be restored. He would go to the Red Cross and make reportages. That was the content of his program - his mother explains.

Many years later, Marjan's mother met Stevan Simovic, the father of the killed journalist Aleksandar Simovic Simo. Then she found out about another twist of fate. Following the murder of Aleksandar Simovic, Marjan Melonasi replaced him at his job with the Media Action International.

Marjan Melonasi was born in Pristina on 3 July 1976. He is an only child. He grew up, was educated and worked at his place of birth. All Marjan's friends describe him as an urban guy, a city-type, unencumbered by politics.

- Neither was I raised by my parents, nor was Makica raised by me, his father, grandfather or uncle, to be a politician. I would now again influence the formation of his personality in the same way. A rarely good kid. Warm and dear. Every time I dream of him, I am angry at first, and I want to beat somebody up because he is gone. No matter how much I fretted because he remained in Pristina, as only a parent could fret about his/her child, the moment he disappeared, I was empty. I stopped fretting. In a corner of my soul, I believe that Marjan still exists somewhere, breathing, and living. I am lying to myself, but that is the only way I can survive.

There was no freedom for the Serbs Cica Jankovic left the Center of Pristina, in which she lived, in July 1999, after her parents had left. Recalling the time when, as she says, she herself avoided being attacked or beaten by hiding behind parked cars to avoid "escorts", she says that it was a time when there was no freedom for Serbs.

The chasm hurts    - Marjan was an ordinary boy. He was interested in everything. I can speak about my boy in superlatives, but that will probably not be the right picture. I always experience blocks when I need to talk about Marjan. It hurts so much that I simply cannot speak. What can a mother say about her child, except that she loves him?

Tomanovic: UNMIK failed to respond to our appeals UNMIK launched the investigation into the disappearance of Marjan Melonasi only in 2005, although his mother had reported the crime five years earlier, and Verica Tomanovic, President of the Association of Families of Kidnapped and Missing Persons in Kosovo and Metohija, specifically drew attention to UNMIK's crimes in Pristina in 2003. - That year we had a meeting with the Head of the UNMIK Investigation Division, where we separately presented the data on crimes in Pristina, explaining that many people had been kidnapped and disappeared and that we did not have any information. That Head showed us empty registers; showed us that nothing was done and sent us to the Missing Persons Division. They were surprised at the UNMIK Missing Persons Division when they saw us. All inspectors assembled around the table and said they were doing their job and they would inform us. There have been no notifications, and we have been hearing various "explanations" for years that the reason for their abduction was revenge. But all those who remained in Kosovo after June 1999 were innocent civilians who did not have any weapons and did not do anything to anyone - says Verica, who has been searching for her husband, Dr. Andrija Tomanovic, Head of the Surgical Clinic in Pristina, for 19 years.