Istraživanje UNS-a o ubijenim i otetim novinarima na Kosovu

14. 05. 2018.

Autor: Jelena L. Petković Izvor: UNS

Novinari sutra sedmi put postavljaju ploču – Tražimo ih

Na radnom zadatku, od 1. januara do septembra 1998. godine, na Kosovu je napadnuto 12 novinara i prevodilaca, dvoje je kidnapovano, a profesor, prevodilac i novinar Šaban Hoti je ubijen. Za ubistvo profesora Hotija, koji je na teren otišao sa ekipom Ruske državne televizije, pred Tribunalom u Hagu, osuđen je Hajredin Baljaj. Osim u tom slučaju, do danas nije kažnjen niti jedan ubica, kidnaper ili napadač na novinare.

U nastavku je ovaj tekst preveden na albanski i engleski jezik. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova do kojih je došlo Udruženje novinara Srbije (UNS), nasilju su 1998. bili izloženi predstavnici i domaćih i stranih medija, izveštači ruskih, francuskih, nemačkih, japanskih televizija, novina i agencija. 

U prvih devet meseci 1998. dva puta je napadnut Dragutin Prentić, novinar prištinskog "Jedinstva. Prvi put, 6. maja u svojoj kući u selu Meja u opštini Đakovica, a drugi put krajem avgusta na putu između sela Korenica i Ramac, u opštini Đakovica. 

U selu Đurđica, opština Glogovac, 11. maja napadnuti su dopisnici AFP-a i Asošijeted presa iz Beograda, Ljubomir Milošin i Jovana Gec. 

- Sredinom maja teroristi su kod Komorana, na putu Peć-Priština zaustavili reportera hrvatskog "Jutarnjeg lista" Srđana Španovića koji se nalazio u vozilu zajedno sa kolegom iz Češke. Fizički su ga maltretirali, stavljali puščanu cev u usta i nakon višesatne "obrade" oduzeli mu novac i opremu i pustili ga na slobodu. Na ulazu u Kosovsku Mitrovicu, 24. maja pripadnici OVK su zaustavili četvoricu novinara nemačkih listova "Die Welt", "Berliner Norgen Post" i "Die Zeit", pretresli ih i oduzeli im putne isprave. Na putu Glogovac-Srbica, u blizini sela Trstenik, zaustavili su putničko vozilo kojim je upravljao ruski državljanin Sergej Mitin, novinar lista "Izvestja" iz Moskve. Fizički su ga zlostavljali, a potom mu oduzeli putničko vozilo i filmove iz fotoaparata - stoji u izveštaju MUP-a. 

Bezbednosne službe još beleže da je 21. jula na putu Priština-Peć u selu Lapušnik, opština Glogovac, napadnuta ekipa Ruske državne televizije, koju su činili novinar Oleg Safiulin, kamerman Aleksandar Galanov, tonski tehničar Viktor Mamaev i prevodilac Šaban Hoti. Nakon nasilnog pritvaranja, trojica Rusa su uveče puštena (u 19. 30 sati prema podacima MUP-a), dok je Šaban Hoti zadržan. Pet dana kasnije je ubijen. 

- Na seoskom putu Zrze-Ratkovac, u opštini Orahovac, 12. avgusta izvršen je teroristički napad iz automatskg oružja na blindirano vozilo francuske registracije u kome se nalazio novinar "Frans Presa" i pevodilac Nore Ljimoje iz Prištine. Na istom mestu je zaustavljeno vozilo izveštača japanske agencije "Kjodo" koji je maltretiran i zlostavljan i oduzet mu je pancir ( u napadu su bez pancira ostali i novinari TV ekipe "WTN" u maju 1998). Od snimatelja Rojtersa, pripadnici OVK su oduzeli snimljeni materijal, a njega ostavili na putu kod sela Iglarevo u opštini Klina - beleže pripadnici MUP-a Srbije. 

Na putu između sela Korenica i Ramac, opština Đakovica, 25. avgusta napadnuta je ekipa TV Novi Sad u kojoj su bili Petko Koprivica i Radoslav Jakšić, kao i novinar "Jedinstva" Dragutin Prentić i vozač Zorana Lužajić.

Prema beleškama MUP-a, novinare je odbranila policija, a tokom te akcije dvojica policajaca su ranjena. 

Jedna od poslednjih beleški ovog izveštaja nosi datum 21. avgust 1998. Tog dana, dok su obavljali radni zadatak, na putu prema manastiru  Zočište, kidnapovani su novinari Radio Prištine - Ranko Perenić i Đuro Slavuj. To je poslednje što znamo o njima.

Pokušavajući da sazna šta se sa njima dogodilo, UNS je razgovarao sa članovima porodica, kolegama i predstavnicima stranih misija.

Od šefa američke diplomatske posmatračke misije na Kosovu Šona Bernsa saznali smo da je u oblasti u kojoj su kidnapovani Perenić i Slavuj najviše uticaja imao Fatmir Ljimaj, a da su do mesta otmice dolazili i pripadnici OVK iz zone Paštrik i jedinice Ramuša Haradinaja. Milivoje Miki Mihajlović, nekadašnji urednik Radio Prištine ispričao je da je neposredno nakon otmice novinar Njujork Tajmsa Majk O'Konor u mestu Bela Crkva video plavu Zastavu 128 kojim su Perenić i Slavuj otišli na radni zadatak i diktafon "soni" koji su poneli. Bez obzira na ova saznanja, ni porodice, ni UNS nemaju informacije da li su ih misije Unmik i Euleks uopšte razmatrale.

UNS je tražio intervju sa glavnim tužiocem Euleksa, Klaudiom Palom, kome smo želeli da postavimo i ovo pitanje.

Gospodin Pala je u aprilu ove godine, odbio intervju.

Euleks je istragu o kidnapovanju Perenića i Slavuja, zatvorio pre četiri godine. O tome je obavestio porodicu Perenić tek novembra 2017. godine, nakon serije tekstova o ubistvima i otmicama novinara u kojima UNS dokazuje da ništa nije urađeno kako bi zločini bili rasvetljeni. Porodica Đura Slavuja još nije dobila ni takvo obaveštenje. U Specijalnom tužilaštvu Kosova, koje sada preuzima slučajeve od Euleksa, ponovili su nam da će sve slučeve ubistava i kidnapovanja novinara smatrati otvorenim. 

Na mestu gde su oteti novinari Radio Prištine Đuro Slavuj i Ranko Perenić UNS je šest puta postavljao ploču sa porukom “Ovde su 21. avgusta 1998. otete naše kolege novinari Đuro Slavuj i Ranko Perenić. Tražimo ih." Svaki put ploča je uklonjena, a poslednji, u februaru ove godine, polomljena i odneta. Oko mesta na kome je bila razbacana je velika količina kostiju životinjskog porekla. UNS nastavlja da traži istinu o tome šta se dogodilo našim kolegama.

Sutra ćemo, sedmi put, na putu Orahovac – Velika Hoča postaviti tablu sa istim natpisom. 

* Preuzimanje delova ili celokupnog teksta je dozvoljeno uz obavezno navođenje izvora

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gazetarët nesër për herë të shtatë e vendosin pllakën – I kërkojmë 

 Në detyrën e punës, nga 1 janari i vitit 1998 janë sulmuar 12 gazetarë dhe përkthyes, dy janë kidnapuar, e profesori, përkthyesi dhe gazetari Shaban Hoti është vrarë. Për vrasjen e profesor Hotit, i cili në terren ka dalë me ekipin e Radio-televizionit shtetëror të Rusisë, para Gjykatës në Hagë u dënua Hajredin Balaj. Përveç këtij rasti, deri në ditët e sotme nuk është dënuar as njëri nga vrasësit, rrëmbyesit apo sulmuesit ndaj gazetarëve. 

Sipas të dhënave të Ministrisë së Punëve të Brendshme deri te të cilat ka ardhur Asociacioni i Gazetarëve të Serbisë (UNS), ndaj dhunës në vitin 1998 ishin të ekspozuar përfaqësuesit e mediave vendore dhe të huaja, reporterët e televizioneve, gazetave dhe agjencive ruse, franceze, gjermane, japoneze. 

Gjatë nëntë muajve të parë të vitit 1998, dy herë u sulmua Dragutin Prentiq, gazetari i gazetës prishtinase “Jedinstvo” (Uniteti). Për herë të parë me 6 maj në shtëpinë e tij ne fshatin Meja, ne komunën e Gjakovës, e për herë të dytë në fund të gushtit në rrugën mes Korenicës dhe Ramecit, në komunën e Gjakovës. 

Në fshatin Gjurgjicë, komuna e Drenasit, më 11 maj janë sulmuar korrespodentët e AFP dhe Associated press-it nga Beogradi, Lubomir Milloshin dhe Jovana Gec. 

- Në mes të majit, terroristet te Komorani, në rrugën Pejë- Prishtinë, e ndaluan reporterin e gazetës kroate “Jutarnji list”, Srgjan Shpanoviqin i cili ishte në makinë së bashku me kolegun e tij nga Çekia. I keqtrajtuan fizikisht, ua vënë tubin e pushkës në gojë dhe pas “përpunimit” disa orësh, ua morën lekët dhe pajisjet dhe i lëshuan në liri. Në hyrje të Mitrovicës, më 24 maj, pjesëtarët e UÇK-së i ndaluan katër gazetarë të gazetave gjermane "Die Welt", "Berliner Norgen Post" dhe "Die Zeit", i kërkuan dhe ua morën dokumentet e udhëtimit. Në rrugën Drenas- Skenderaj, në afërsi të fshatit Trstenik, e kanë ndaluar makinën të cilën e drejtonte shtetasi rus, Sergej Mitin, gazetari i gazetës “Izvestija” nga Moska. E kanë keqtrajtuar fizikisht, dhe pastaj ia morën makinën dhe filmat nga fotoaparati – qëndron në raportin e MPB-së. 

Shërbimet e sigurisë madje shënojnë se më 21 korrik në rrugën Prishtina – Pejë, në fshatin Llapushnik, komina e Drenasit, u sulmua një ekip i Radio-televizionit shtetëror të Rusisë, të cilin e përbënin gazetari Oleg Safiulin, kameramani Aleksandar Galanov, tekniku i tonit Viktor Mamev, dhe përkthyesi Shaban Hoti. Pas arrestimit me dhunë, tre rusë në mbrëmje u liruan (rreth orës 19:30 sipas të dhënave të MPB-ë), ndërsa Shaban Hoti u mbajt. Pas pesë ditësh ai u vra. 

-  Në rrugën fshatare Xerxë- Ratkoc, në komunën e Rahovecit, më 12 gusht është kryer sulmi terrorist nga arma automatike në makinën e blinduar me targa të regjistrimit francez, në të cilën gjendej gazetari i “France Press-it” dhe përkthyesja Nora Limoje nga Prishtina. Në të njëjtin vend u ndalua edhe makina e raportuesit të agjencisë japoneze “Kjodo” i cili është keqtrajtuar dhe ngacmuar, ia morën pancirin (në sulm pa pancirë mbetën edhe gazetarët e TV ekipit “WTN” në maj të vitit 1998). Nga xhiruesi i “Reuters-it” pjesëtarët e UÇK-së e morën materialin e xhiruar, dhe atë e lanë në rrugë te fshati Igllarevë, në komunën e Klinës- shënojnë pjesëtarët e MPB-së së Serbisë.

Në rrugën mes fshatit Korenicë dhe Ramec, komuna e Gjakovës, më 25 gusht u sulmua TV ekipi i Novi Sadit në të cilin ishin Petko Koprivica dhe Radosllav Jakshiq, si dhe gazetari i “Unitetit”, Dragutin Prentiq dhe Zorana Lluzhajiq, e cila e ngiste makinën. 

Sipas shënimeve të MPB-së, gazetarët i mbrojti policia, e gjatë këtij aksioni dy policë u plagosën. 

Njëri nga shënimet e fundit e këtij raporti është i datës 21 gusht të vitit 1998. Atë ditë, përderisa e kryenin detyrën e punës, në rrugën drejt manastirit Zoçishtë, u kidnapuan gazetarët e Radio Prishtinës – Ranko Pereniq dhe Gjuro Sllavuj. Kjo është gjëja e fundit që e dimë për ta. 

Duke u përpjekur të mësojë se çfarë ka ndodhur me ta, UNS-i ka biseduar me anëtarët e familjeve, kolegët dhe përfaqësuesit e misioneve të huaja. 

Nga shefi i Misionit Diplomatik Mbikëqyrës Amerikan, Shon Bernsi mësuam se në rajonin ku u kidnapuan Pereniqi dhe Sllavuji, më së shumti ndikim ka pasur Fatmir Limaj. Dhe që te vendi i kidnapimit vinin pjesëtarët e UÇK-së nga zona e Pashtrikut dhe njësitë e Ramush Haradinajt. Millivoje Miki Mihajlloviq, redaktori i dikurshëm i Radio Prishtinës, tregoi se pak pas kidnapimit, gazetari i NewYork Times, Mike O’Conor, në vendin Fortesa e ka parë “Zastavën” e kaltër 128 me të cilën Pereniqi dhe Sllavuji u nisën në detyrën e punës, dhe diktafonin “Sony” që e morën me vetë. Pa i marrë parasysh këto njohuri, as familjet, as UNS-i nuk kanë informata a i kanë shqyrtuar fare misionet e UNMIK-ut dhe EULEX-it.

UNS-i e ka kërkuar intervistën me prokurorin e EULEX-it, Klaudio Palin, të cilit dëshironim të ia parashtrojmë këtë pyetje. 

Zotëri Pala në prill të këtij viti e refuzoi intervistën. 

EULEX-i e ka kërkuar hetimin për vrasjen e Pereniqit dhe Sllavujit para katër vitesh. Për këtë e ka informuar edhe familjen Pereniq, por në nëntor të vitit 2017, pas një serë tekstesh për vrasjet dhe rrëmbimet e gazetarëve në të cilët UNS-i dëshmon se nuk është bërë asgjë për ti zbardhur krimet. Familja e Gjuro Sllavujit ende nuk e ka pranuar një njoftim të tillë. Në Prokurorinë Speciale të Kosovës, e cila tani po i merr rastet e EULEX-it, na përsëritën se të gjitha rastet e vrasjeve dhe kidnapimeve të gazetarëve do t’i konsiderojnë si të hapura. 

Në vendin ku janë rrëmbyer gazetarët e Radio Prishtinës, Gjuro Sllavuji dhe Ranko Pereniqi, UNS-i gjashtë herë e ka vendosur pllakën me këtë mesazh: “Këtu, më 21 prill të vitit 1998 janë rrëmbyer kolegët tanë Gjuro Sllavuj dhe Ranko Pereniq. I kërkojmë”. Çdo herë pllaka u zhvendos, e herën e fundit në shkurt të këtij viti, u thye dhe u hoq. Në vendin ku gjendej, është shpërndarë edhe një sasi e madhe e kockave me origjinë shtazore.

Nesër, për herë të shtatë, në rrugën Rahovec- Hoça e Madhe, do ta vendosim pllakën më mbishkrim të njëjtë.

* Marrja e pjesëve të tekstit ose tekstit në tërësi është e lejuar vetëm duke e cekur edhe burimin

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

For the seventh time journalists are going to set the plaque - We are looking for them

While preforming their work assignment, from January 1 to September 1998, 12 journalists and translators were attacked in Kosovo, two were kidnapped, and the professor, interpreter and journalist Shaban Hoti was killed.

For the murder of Professor Hoti, who went on the field as part of the Russian state television team, before the Hague Tribunal, Hajredin Balaj was sentenced. Except in that case, no murderers, kidnappers or attackers have been punished to date.

According to data of the Ministry of Internal Affairs of Serbia obtained by the Journalists Association of Serbia (UNS), in 1998, to the violence were exposed representatives of both domestic and foreign media, reporters of Russian, French, German, Japanese television, newspapers and agencies.

In the first nine months of 1998, Dragutin Prentic, a journalist of Prishtina's Jedinstvo, was attacked twice in 1998. First time on the May 6th in his home in the village of Meja in the municipality of Djakovica, and the second time at the end of the August on the road between the villages Korenica and Ramac.

In the village of Djurdjica, the municipality of Glogovac, on the May 11th, correspondents of AFP and Associated Press from Belgrade, Ljubomir Miloshin and Jovan Gec were attacked.

- In mid-May, the terrorists stopped the reporter of the Croatian "Jutarnji list" Srdjan Shpanovic, who was in a vehicle together with his colleague from the Czech Republic, on the road Pec-Prishtina near Komorane. They physically mistreated him, put a rifle in his mouth and after a long "processing" took away his money and equipment and let him go. At the entrance to Mitrovica, on May 24th, KLA members stopped four German newspaper journalists from Die Welt, Berliner Norgen Post and Die Zeit, searched them and took away their travel documents. On the Glogovac-Srbica road, near the village of Trstenik, they stopped a passenger vehicle driven by a Russian citizen Sergey Mitin, a journalist of the Izvestia newspaper from Moscow. They mistreated him physically, and then took away his passenger car and films from the camera - says the MUP's report.

Security services also report that on the 21st of July, on the road Pristina-Pec, in the village of Lapusnik, in the municipality of Glogovac, was an attack on a Russian state television crew, consist of journalist Oleg Safiulin, cameraman Alexander Galanov, sound technician Viktor Mamaev and translator Shaban Hoti. After detention, three Russians were released the same evening (at 7:30 pm according to MUP data), while Saban Hoti was detained. Five days later he was killed.

- On the 12^thof August a terrorist attack from automatic weapons was carried out on the village road Zrze-Ratkovac, in the municipality of Orahovac, on a bulletproof vehicle with a France register plates. In the car was a France-Presse journalist and translator Nore Limoje from Pristina. At the same place, the vehicle of the reporter of the Japanese agency "Kyodo" was stopped, the journalist was mistreated and abused, and a bulletproof vast was taken from him (the bulletproof vest was taken from the journalists of the TV crew "WTN" in May 1998). From the Reuters photographer, KLA members took away the recorded material and left him on the road to the village of Iglarevo in the municipality of Klina – the members of the MUP of Serbia reported. 

On the road between the villages of Korenica and Ramac, in Djakovica municipality, on August 25, a TV Novi Sad crew was attacked with Petko Koprivica and Radoslav Jaksic, as well as journalist "Jedinstvo" Dragutin Prentic and driver Zoran Luzajic.

According to the MUP's notes, the police defended the journalists, and during that action two police officers were wounded.

One of the last notes of this report is the date of August 21, 1998. On that day, while performing their work assignment, on the way to the monastery of Zociste, journalists of Radio Pristina - Ranko Perenic and Djuro Slavuj were kidnapped. That's the last thing we know about them.

In an attempt to find out what happened to them, the UNS spoke with family members, colleagues and representatives of foreign missions.

From the head of the US diplomatic mission in Kosovo, Shaun Byrnes, we learned that Fatmir Limaj had the most influence in the area where Perenic and Slavuj were kidnapped, and that members of the KLA from the Pashtrik zone and Ramush Haradinaj's unit came to the place of abduction.

Milivoje Miki Mihajlovic, former editor of Radio Pristina, said that immediately after the kidnapping, New York Times reporter Mike O'Connor in Bela Crkva saw a blue 128 Zastava, that Perenic and Slavuj were took for their work assignment and Sony Dictaphone they brought. 

Regardless of this knowledge, neither the family nor the UNS have any information whether the UNMIK and EULEX missions have been considered these information. 

The UNS asked for an interview with EULEX Chief Prosecutor Claudio Pala, to whom we also wanted to raise this issue. In April this year, Mr. Pala declined an interview.

EULEX closed the investigation of the kidnapping of Perenic and Slavuj, four years ago. But informed Perenic family about this decision only in November 2017, after a series of articles on murders and abductions of journalists in which the UNS proves that nothing was done to illuminate those crimes. 

The family of Djuro Slavuj has not yet received such a notice. 

In the Special Prosecution of Kosovo, which is now taking over the cases from EULEX, have repeated to UNS that all cases of murder and kidnapping of journalists will be considered open.

At the site where Radio Pristina journalists Djuro Slavuj and Ranko Perenic were abduceted, UNS has posted a six times plaque with a message: On the August 21st, 1998, our colleagues, journalists Djuro Slavuj and Ranko Perenic were abducted. We are looking for them."

Every time the plaque was removed, and the last time, was broken and taken away in February. Around the place where it was, the bones of animal origin was scattered. The UNS continues to search for the truth about what happened to our colleagues.

We will, for the seventh time, set up a plaque with the same inscription on the road Orahovac - Velika Hoca.

* Reprinting, republishing or usage parts or the entire article is permitted with mandatory source guidance