Vesti
01. 12. 2015.
Ima li ćirilice u Vukovaru?
U Vukovaru može da se čuje srpski jezik na dva lokalna manjinska radija. Jedan je Radio Dunav iz samog grada, dok je drugi Radio Borovo iz susedne istoimene opštine. U Vukovaru izlazi i časopis Izvor kojeg izdaje Zajedničko veće opština, kao jedine novine u Hrvatskoj, pored pojedinih crkvenih glasila, koje se štampaju u potpunosti na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu.
Problem ćiriličkih tabli u Vukovaru traje pune tri godine, odnosno od 17. decembra 2012. godine kada je hrvatski Državni zavod za statistiku objavio rezultate popisa stanovništva održanog godinu i po dana ranije. Pored mnogih šokantnih podataka koji ukazuju na ogromnu depopulaciju celokupnog stanovništva, najviše bure u javnosti izazvao je podatak da u gradu Vukovaru živi 9.654 ili 34,87 odsto Srba što im zakonski garantuje pravo na ravnopravnu upotrebu jezika i pisma. Desničarski nastrojena udruženja i političke partije dižu se tada na noge u nameri da se ćirilica u Vukovaru“kao simbol ratnog stradanja“ nikada ne uvede.
Slučaj „ćirilica“ trenutno je na Ustavnom sudu koji će odlučiti da li je poslednja zabrana tabli na srpskom jeziku i pismu u skladu sa prethodnim tumačenjima zakona od strane Ustavnog suda. Naime, iako je zakon precizan i jasan, upravo je Ustavni sud u avgustu prošle godine obavezao gradsko Veće Vukovara da u roku od godinu dana propiše i uredi individualna prava nacionalnih manjina na službenu upotrebu jezika i pisma za koje ovo telo lokalne samouprave smatra da „odgovaraju životnim činjenicama i okolnostima u gradu“, ali i da ove odredbe istovremeno „uvažavaju potrebe većinskog hrvatskog naroda, ali i potrebe pravednog i pravilnog tretmana srpske nacionalne manjine“. Odgovor gradskih vlasti u Vukovaru u avgustu ove godine bio je da se dvojezične table ne postavljaju „dok se za to ne osiguraju uslovi“.
Ovde je reč samo o tablama na dvadesetak državnih institucija koje postoje u Vukovaru, dok o dvojezičnim tablama na gradskim institucijama i ustanovama, imenima ulica i turističkim i saobraćajnim znacima niko ne razmišlja.Čak i opštine sa većinskim srpskim stanovništvom, koje su uvele dvojezičnost, ni 20 godina nakon rata ne mogu da postave table sa srpskim i hrvatskim jezikom na ulazima i izlazima iz svojih mesta zbog višegodišnje zabrane Hrvatskih autocesta u čije ingerencije spadaju saobraćajne table.
Trenutno su u Vukovaru vidljive samo dve dvojezične table, jedna na policiji, a druga na zgradi državne uprave. Ostale, pa i one postavljene na opštinskom i županijskom sudu ili državnom tužilaštvu, prelepljene su pre više od godinu dana hrvatskim zastavama i od tada ih ne diraju ni oni koji su ih ranije razbijali, a ni predstavnici tih institucija ne smatraju da treba te nalepnice da skinu. Tabla na Hrvatskom zavodu za mirovinsko osiguranje nije ni vraćana otkad je razbijena pa već duže na toj instituciji nema nikakvih obeležja.
I o protestima protiv ćirilice i o kasnijim razbijanjima dvojezičnih/dvopismenih tabli puno se pisalo i govorilo u medijima. Nakon svega, stiče se utisak da ćirilice nema u Vukovaru, ali to nije tako. Ona se pre svega koristi i uči u tri osnovne, četiri srednje škole i jednoj predškolskoj ustanovi u Vukovaru u kojima je organizovana nastava po hrvatskom programu, ali na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu. Na širem području Vukovarsko-sremske i Osječko-baranjske županije postoji 18 osnovnih i šest srednjih škola u kojima je nastava organizovana po ovakvom modelu. Međutim, nijedna od tih škola dugogodišnjom opstrukcijom županijskih vlasti još uvek nije registrovana kao manjinska ustanova.
U Vukovaru može da se čuje srpski jezik na dva lokalna manjinska radija. Jedan je Radio Dunav iz samog grada, dok je drugi Radio Borovo iz susedne istoimene opštine. U Vukovaru izlazi i časopis Izvor kojeg izdaje Zajedničko veće opština, kao jedine novine u Hrvatskoj, pored pojedinih crkvenih glasila, koje se štampaju u potpunosti na srpskom jeziku i ćiriličkom pismu. Uz to, i mnoge srpske organizacije kao što su pomenuto Zajedničko veće opština, Veće srpske nacionalne manjine grada Vukovara ili SKD „Prosvjeta“ koriste ćirilicu u službenoj komunikaciji ili prilikom izrade pozivnica i plakata za manifestacije.
Sem toga, građani Vukovara i ranije su imali pravo da se telima državne uprave ili sudovima obraćaju na srpskom jeziku i ćiriličkim pismom, kao i da traže javnu ispravu odnosno ličnu kartu koja će biti i na hrvatskom i na srpskom jeziku. U prijašnjim godinama i jedno i drugo pravo pripadnici srpske nacionalne manjine retko su koristili. Primera radi, u 2011. godini Policijska uprava Vukovarsko-sremska izdala je svega 35 ličnih karata na srpskom jeziku, dok je iste godine na Prekršajnom sudu u Vukovaru 11 puta ponuđeno strankama da se postupak vodi na srpskom jeziku, međutim sve su odbile ovakvu mogućnost.
Razlozi za individualno nekorišćenje prava na jezik i pismo mogu da budu neinformisanost, nezainteresovanost, ali i strah koji se upravo u poslednje tri godine pokazao kao opravdan. Jedan od razloga zašto Srbi u Hrvatskoj ne koriste u dovoljnoj meri ćirilicu kao svoje pravo je svakako i odnos same države Srbije prema svom pismu koje se, iako je po Ustavu zvanično, nalazi u podređenom položaju u odnosu na latiničko pismo. To je ujedno i jedan od glavnih argumenata protivnika ćiriličkih tabli u Hrvatskoj.
Kolektivno pravo na upotrebu jezika i pisma, kao što su sporne dvojezične table, trebalo je da doprinese afirmaciji i priznavanju Srba kao ravnopravnog naroda u gradu u kojem žive vekovima i trenutno čine trećinu stanovništva, ali i da ih oslobodi straha da nesmetano koriste svoj jezik i pismo. Teško je, međutim, sada reći da li je sve ono što se dešavalo unazad tri godine uticalo na pripadnike srpske zajednice negativno - kao produbljenje straha ili pozitivno - kao inat da počnu više da cene i poštuju svoj jezik.
Nikola Milojević,
novinar časopisa „Izvor“
Komentari (0)
ostavi komentarNema komentara.