Истраживање УНС-а о убијеним и отетим новинарима на Косову

31. 03. 2018.

Аутор: Јелена Л. Петковић Извор: УНС

Истраживање нестанка новинара „Политике“ Љубомира Кнежевића (4)

Хоће ли фотографија АП-а направљена у Албанији помоћи у истрази нестанка Љубомира Кнежевића?

У јануару 2011. Милена Парлић видела је текст на порталу Би-Би-Сија објављен маја 2010. године, допуњен фотографијом Асошијетед прес-а (АП). Крај слике мушкараца у колони стоји назнака да је реч о избеглицама са Косова, снимљеним 1999. у избегличком кампу у близини Кукеша у Албанији. Милена Парлић је остала у шоку и очају, на слици су, тврди, њен брат Владан Младеновић и његов пријатељ Бранимир Михајловић, киднаповани 1999. у месту Гојбуља у општини Вучитрн.

- Увеличала сам фотогафију и одмах сам га препознала. Види се да је то Албанија и ту је вероватно завршио. По чијем налогу то изгледа никада нећемо сазнати – испричала је својевремено Милена Парлић за франкфуртске “Вести”. 

У наставку је овај текст преведен на албански и енглески језик. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Њен брат Владан Младеновић отишао је 23. јуна 1999. у посету пријатељу Бранимиру Михајловићу у село Гојбуља. Два дана касније заједно са још петорицом Срба је киднапован и од тада му се губи сваки траг. 

Осумњичен је Гани Имери, командант ОВК у вучитрнској области кога су препознали и накнадно идентификовали сведоци отмице. Ухапшен је новембра 2001, а адвокаткиња која је заступала породице жртава, Стоја Ђуричић, одмах је тражила проширење истраге, сумањајући да су Имери и његова група одговорни и за нестанак нашег колеге Љубомира Кнежевића, дописника “Политике” и новинара “Јединства”.

Ђуричић је означила Ганија Имерија и Ганија Дјеља као наредбодавце и још петорицу као непосредне извршиоце, сумањајући да су одговорни за киднаповање 23 Срба и Рома у општини Вучитрн, несталих и отетих у периоду од децембра 1998. године до августа 2000. године. У захтеву за проширење истраге послатом Окружном суду у Митровици, Ђуричић је као доказ предложила саслушање оштећених сведока. 

Међутим, након претњи заштићеном сведоку, изузећа међународног судије и тужиоца на захтев одбране, истрага против Ганија Имерија се сурвала и он је пуштен на слободу, иако су га жртве препознале као отмичара. Тек након тога је разматрано проширење истраге, односно испитани додатни сведоци које је Ђуричић предложила. Истрага је убрзо обустављена. 

Адвокаткиња Ђуричић је преминула 2002. и она је једина која је повезала киднаповања Срба у Вучитрну у истражну целину. Односно, назначила УНМИК полицији везу између отмица и зато тражила обједињену истрагу у једном поступку.

Као што је под сумњивим околностима истрага обустављена, тако је и део документације из истраге нестао.

До 2014. године породице апелују, а тужилаштва на Косову не истражују киднаповање Срба из Вучитрна. Када је Саветодавна комсија за људска права Унмика затражила више информација, начелник секретаријата Основног јавног тужилаштва у Митровици обавестио их је да је Унмиков међународни тужилац задужен за ову истрагу узео оригинални истражни спис, а да по окончању случаја, спис није заведен у архиву тог тужилаштва.

Сазнаје се и да је полиција Унмика претражила стан, канцеларију и возило Имерија и запленила велики број документа, фото и видео материјала, компјутерску опрему, оружје и муницију, али је нејасно шта се са тим стварима десило. Еулекс потом тврди да им Унмик никада званично није предао ту истрагу. А, о нестанку новинара Љубомира Кнежевића, мисија владавине права ЕУ, девет година на питања УНС-а одговара да “немају доступних информација”. 

Када је пак реч о киднаповању шесторице Срба из Гојбуље, Милена Парлић никада није поверовала да није било довољно доказа протв Имерија. Чак верује да је он и признао отмицу, а од истраге је очекивала да открије по чијем налогу и коме их је предао. 

- Случај не може да буде чистији и јасно је ко их је отео. И може да се покрене истрага, да он призна шта је урадио и коме их је предао. Човек је хапшен, постоје сведоци, а не процесуира се злочин. Он слободно шета, а ми не знамо чак ни судбину мог брата. Уопште не знам шта ћемо даље, али нећу да одустанем. Они морају да сносе одговорност, јер на крају, то што нису истражили до краја је врста саучесништва – испричала је Милена Парлић, франкфуртским “Вестима”. 

-  У том апсоулутном хаотичном периоду између 1999. и 2000. године, односно од краја бомбардовања до успостављања УНМИК-а, власт на целој територији је вршила ОВК, а то је период када цу почињени злочини. Људи су киднаповани, депортовани у Албанију. Знате да је Еулекс отворио процес који се односи на тајне затворе, ту се помиње Кукеш на северу Албаније – истакао је Дик Марти, швајцарски сенатор представљајући 2010. у Савету Европе извештај о трговини људским органима на Косову. 

Од тада породице жртава очекују да Специјални суд за ратне злочине на Косову подигне оптужнице у нади да ће на тај начин коначно сазнати истину о најмилијима.

Када је реч о оцени рада истражних органа УН на Косову то најбоље описује закључак Саветодавне комсије да “Умник није учинио никакав суштински напор да на систематичан и координисан начин истражи нестанак и убиство великог броја косовских Срба у случајевима где је постојао очигледан след истраге који би довео до починилаца за које се сумњало да су припадници ОВК”.

Комисија истиче да су неке истраге обустављене одмах након пријема почетних информација, а неактивност полиције Унмик је правдана тврдњом да те истраге “нису сматране приоритетом”.

Такође подсећа и на интерни меморандум полиције Унмик и Одељења правде из 2003. који каже да би зарад чувања ограничених истражних ресурса, полиција требало да се усредсреди само на истрагу злочина „у којима је постојала велика вероватноћа идентификовања осумњичених“.

Удружење новинара Србије није добило одговор од Специјалног ужилаштва за ратне злочине у Хагу, да ли ће истраживати нестанак новинара Љубомира Кнежевића.

Први, други и трећи текст УНС-а о истраживању нестанка новинара „Политике“ Љубомира Кнежевића прочитајте ОВДЕ.

* Преузимање делова или целокупног текста је дозвољено уз обавезно навођење извора

Текст је резултат истраживања новинарског тима Удружења новинара Србије о убијеним и несталим новинарима на Косову. У оквиру постојећег Досијеа о убијеним и несталим новинарима од 1998. до 2005. године, објавићемо нова сазнања како би се јавност детаљно информисала, а домаћи и међународни правосудни органи подстакли да пронађу и казне починиоце ових злочина. Истраживање се спроводи у оквиру пројекта Удружења новинара Србије подржаног од стране Министарства културе и информисања Републике Србије. Ставови изнети у тексту не одражавају нужно ставове и мишљења органа који је пројекат подржао.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

A do të ndihmojë fotografia e bërë nga AP në Shqipëri, në hetimin e zhdukjes së Lubomir Knezheviqit? 

Në janar të vitit 2011, Millena Parlliq e ka parë një tekst në BBC-në  i cili u publikua në maj të vitit 2010, i cili ishte i plotësuar me një fotografi të Associated Press-it (AP).

Afër fotos së njeriut në kolonë qëndron një shënim se bëhet fjalë për refugjatët nga Kosova të gjiruar në vitin 1999 në kampin e refugjatëve në afërsi të Kukësit në Shqipëri.

Millena Parlliq mbeti në shok dhe në dëshpërim  sepse ajo pohon se në foto janë vëllai i saj Vlladan Mlladenoviq dhe miku i tij Branimir Mihajlloviq, të kidnapuar në vitin 1999 në vendin Gojëbujë në komunën e Vushtrrisë. 

-E kam zmadhuar fotografinë dhe menjëherë i kam njohur. Shihet se ajo është Shqipëria, dhe sigurisht që atje ka përfunduar. Sipas të urdhrit të kujt, këtë siç duket, kurrë nuk do ta mësojmë – tregoi dikur për “Lajmet” e Frankfurtit Millena Parlliq. 

Vëllai i saj Vlladan Mlladenoviqi më 23 qershor shkoi për vizitë te miku i tij Branimir Mihajlloviqi në fshatin Gojëbujë. Dy ditë me vonë, së bashku edhe me pesë serb të tjerë u kidnapua dhe nga ajo ditë i humb çdo gjurmë. 

I dyshuari Gani Ymeri, komandanti i UÇK-së për zonën e Vushtrrisë të cilin e njohën dhe më vonë e identifikuan dëshmitarët e rrëmbimit. U arrestua në vitin 2001, dhe avokatja e cila i ka përfaqësuar familjet e viktimave, Stoja Gjuriçiq, menjëherë e kërkoj zgjerimin e hetimit, duke dyshuar se Ymeri dhe grupi i tij janë përgjegjës për zhdukjen e kolegut tonë Lubomir Knezheviqit, korrespodentit të “”Politikës” dhe gazetarin e “Bashkimit”. 

Gjuriçiq e ka shënuar Gani Ymerin dhe Gani Djeliun si urdhërdhënësit dhe edhe pesë të tjerë si kryesit e drejtpërdrejtë, duke dyshuar se janë përgjegjës për kidnapimin e 23 serbëve dhe romëve në komunën e Vushtrrisë, të zhdukur dhe të kidnapuar në periudhën nga dhjetori i vitit 1998 deri në gusht të vitit 2000. Në kërkesë për zgjerimin e hetimit e cila i është dërguar Gjykatës së Qarkut në Mitrovicë, Gjuriçiq si provë ka propozuar dëgjimin e dëshmitarëve të dëmtuar. 

Megjithatë, pas kërcënimeve ndaj dëshmitarit të mbrojtur, përjashtimit të gjyqtarit dhe prokurorit ndërkombëtar sipas kërkesës së mbrojtjes, hetimi kundër Gani Ymerit u shëmtua dhe ai u lëshua në liri, edhe pse viktimat e kanë njohur si rrëmbyesin. Pas kësaj u shqyrtua zgjerimi i hetimit, përkatësisht, janë dëgjuar dëshmitarët shtesë, të cilët i ka propozuar Gjuqiçiq. Hetimi së shpejti u mbyll. 

Avokatja Gjuriçiq vdiq në vitin 2002 dhe ajo ishte e vetmja që i ndërlidhi kidnapimet e serbëve në Vushtrri në një tërësi hetimore. Përkatësisht, ajo ia tregoi policisë së UNMIK-ut lidhjen mes kidnapimeve dhe për këtë e kërkoi hetimin e unifikuar në një procedurë. 

Siç është mbyllur hetimi nën rrethana të dyshimta, ashtu edhe u zhduk një pjesë e dokumentacionit nga hetimi. 

Deri në vitin 2014 familjet apelonin, e prokuroritë në Kosovë nuk i hetojnin kidnapimet e serbëve nga Vushtrria. Kur Komisioni Konsultativ për të Drejtat e Njeriut i UNMIK-ut kërkoi më shumë informata, shefi i Sekretariatit të Prokurorisë Themelore Publikë në Mitrovicë e njoftoi se prokurori ndërkombëtarë i UNMIK-ut, përgjegjës për këtë hetim, e ka marrë dosjen hetimore origjinale, dhe që pas përfundimit të  rastit, dosja nuk u regjistrua në arkivin e asaj prokurorie. 

Mësohet se policia e UNMIK-ut e bëri një kërkim në apartamentin, zyrën dhe makinën e Ymerit, e ka konfiskuar një numër të madh të dokumenteve, fotografive dhe video materialeve, pajisjet e IT-së, armët dhe municionin, por nuk është qartë së çfarë ndodhi me këto gjëra. EULEX-i pastaj pohon se UNMIK-u kurrë nuk ua ka dorëzuar zyrtarisht hetimin. E për zhdukjen e gazetarit Lubomir Knezheviqit, Misioni i BE-së për Sundim të Ligjit, nëntë vite në pyetjet e UNS-it u përgjigj që “nuk kanë informata në dispozicion”. 

Kur është fjala për kidnapimin e gjashtë serbëve nga Gojëbuja, Millena Parlliq kurrë nuk ka besuar që nuk kishte mjaft prova kundër Ymerit. Ajo madje beson se ai e pranoi kidnapimin, e nga hetimi priste të zbulojë sipas urdhrit të kujt dhe cilit person ia dorëzoi. 

-Rasti nuk mund të jetë më i pastër dhe është e qartë kush i ka rrëmbyer. Dhe mund të iniciohet hetimi, që ai të pranojë se çfarë ka bërë dhe kujt ia ka dorëzuar. Ai njeri u arrestua, ekzistojnë dëshmitarët, e nuk procedohet krimi. Ai shëtit lirshëm, e ne as nuk e dimë fatin e vëllait tim. Nuk di farë se çfarë do të bëjmë më tutje, por nuk do të heq dorë. Ata duhet të marrin përgjegjësi, sepse ne fund të fundit, fakti që nuk e kanë hetuar deri në fund rastin është një lloje bashkëkryerje të krimit – tregoi Millena Parlliq për “Lajmet” e Frankfurtit. 

-Në atë periudhe absolutisht kaotike, mes viteve 1999 dhe 2000, përkatësisht nga përfundimi i bombardimeve deri te vendosja e UNMIK-ut, pushtetin në tërë territorin e ushtronte UÇK-ja, e kjo është periudha kur janë kryer krimet. Njerëzit janë kidnapuar, depërtuar në Shqipëri. E dini që EULEX-i e ka hapur procedurën lidhur me burgjet e fshehta, aty përmendet edhe Kukësi në veri të Shqipërisë- theksoi Dik Marti (Dick Marty), senatori zviceran, duke e prezantuar raportin për tregti me organe njerëzore në Kosovë, para Këshillit Evropian. 

Nga atëherë, familjet e viktimave presin që Gjykata Speciale për krime të luftës në Kosovë t’i ngritë aktakuzat me shpresë se në këtë mënyrë do ta mësojnë përfundimisht të vërtetën për të dashurit e tyre. 

Kur bëhet fjalë për vlerësimin e punës të organeve hetimore të KB-së në Kosovë, këtë më së miri e përshkruan përfundimi i Komisionit Konsultativ se “UNMIK-u nuk e ka bërë asnjë përpjekje thelbësore që në mënyrë sistematike dhe të koordinuar ta hetojë zhdukjen dhe vrasjen e një numri të madh të serbëve nga Kosova në rastet ku ka ekzistuar rrjedha e qartë e hetimit i cili do të çonte deri te kryesit për të cilët është dyshuar se janë pjesëtarë te UÇK-së”. 

Komisioni thekson se disa hetime janë mbyllur menjëherë pas marrjes së informatave fillestare, e jo aktiviteti i policisë së UNMIK-ut u arsyetua me pohim se ato hetime “nuk janë konsideruar si prioritet”. 

Gjithashtu e rikujton edhe memorandumin e brendshëm të policisë së UNMIK-ut dhe Departamentit të Drejtësisë nga viti 2003 i cili thotë se për shkak të ruajtjes së resurseve të kufizuara hetimore, policia do duhej të fokusohet vetëm në hetimet e krimeve “në të cilat ka ekzistuar një mundësi e madhe e identifikimi të të dyshuarve”. Asociacioni i Gazetarëve të Serbisë  nuk ka marrë përgjigje nga Prokuroria Speciale për krime të luftës në Hagë, lidhur me pyetjen se a do ta hetojë zhdukjen e gazetarit Lubomir Knezheviqit.

* Marrja e pjesëve të tekstit ose tekstit në tërësi është e lejuar vetëm duke e cekur edhe burimin

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Will the AP photo made in Albania help in the investigation of the disappearance of Ljubomir Knezevic?

In January 2011, Milena Parlic saw the article on the BBC web portal published in May 2010, and supplemented by the Associated Press photo (AP). Below the picture of men standing in the column was written the indication that they are the refugees from Kosovo, recorded in 1999 in a refugee camp near Kukes in Albania. Milena Parlic remained in shock and despair. She claims that on this picture are her brother Vladan Mladenovic and his friend Branimir Mihajlovic, who were kidnapped in 1999 in Gojbulja n the municipality of Vushtrri.

- I zoomed in the photo and I immediately recognized him. It looks like it's Albania and it's probably where he ended up. By whose order it seems we will never find out - Milena Parlic told to German based daily Vesti some time ago.

Her brother Vladan Mladenovic left on June 23, 1999 in a visit to his friend Branimir Mihajlovic in the village of Gojbulja. Two days later, along with five other Serbs, he was kidnapped and since then his tracks have been lost.

The suspect was Gani Ymeri, the KLA commander in the Vushtrri region, who was recognized and subsequently identified by the witnesses of the abduction. He was arrested in November 2001, and a lawyer representing families of victims, Stoja Djuricic, immediately demanded the extension of the investigation, suspecting that Ymeri and his group were also responsible for the disappearance of our colleague Ljubomir Knezevic, a correspondent for Politika and a journalist of "Jedinstvo”.

Djuricic marked Gani Ymeri and Gani Djelja as commanders and five more as direct perpetrators, suspecting that they were responsible for the kidnapping of 23 Serbs and Roma in the Vučitrn municipality, missing and abducted in period from December 1998 to August 2000. In a request for an extension of the investigation sent to the Mitrovica District Court, Djuricic proposed the examination of the additional witness as evidence.

However, after threatening the protected witness, the exemption of an international judge and prosecutor at the request of the defense, the investigation against Gani Ymeri Imeri was razed and he was released, although the victims identified him as abductors.

Only after that the extension of the investigation was considered, that is, the additional witnesses that Djuricic proposed were questioned. The investigation was quickly suspended.

Lawyer Djuricic died in 2002 and she is the only one who linked the kidnappings of Serbs in Vučitrn in one investigation unit. Namely, she has indicated to the UNMIK police the link between abductions and therefore requested a unified investigation in one proceeding.

As under suspicious circumstances, the investigation was suspended, so the part of the investigation documentation disappeared. By 2014, families were appealing, but prosecutors in Kosovo were not investigating the kidnapping of Serbs from Vučitrn.  When the UNMIKs Human Rights Advisory Panel requested more information, the head of the secretariat of the Basic Public Prosecutor's Office in Mitrovica informed them that Unmik international prosecutor in charge of this investigation, took the original investigative file, and that upon the completion of the case, the file was not recorded in the archives of the prosecution. It is learned that the Unmik police searched Ymeris apartment, office and vehicle and seized a large number of documents, photo and video materials, computer equipment, weapons and ammunition, but it is unclear what happened to those things. EULEX then claims that Unmik has never officially handed over the investigation to them. And, on the disappearance of journalist Ljubomir Knezevic, the EU rule of law mission, for nine years responded on the UNS questions - "no information available".

When it comes to the kidnapping of six Serbs from Gojbulja, Milena Parlic never believed that there was not enough evidence against Ymeri. She even believed that he had confessed to the kidnapping, and she expected for the investigation to find out by whose order and to whom he handed them over.

- The case can not be clearer and it's clear who took them. And an investigation can be launched, for him to recognize what he has done and to whom he has given them. A man is arrested, there are witnesses, and no crime is prosecuted. He freely walks, and we do not even know the fate of my brother. I do not know what to do next, but I will not give up. They have to bear responsibility, because in the end, the fact that they did not investigate until the end is a complicity - said Milena Parlic to the Frankfurt-based daily "Vesti".

- In this absolute chaotic period between 1999 and 2000, that is, from the end of the bombing to the establishment of UNMIK, the authority in the whole territory was carried out by the KLA, which is the period when crimes were committed. People were kidnapped, deported to Albania. You know that EULEX has opened a process that involves secret prisons, mentioning Kukes in northern Albania - said Dick Marty, the Swiss Senator, presenting in 2010 the Council of Europe report on trafficking in human organs in Kosovo.

Since then, the victims' family expects the Special War Crimes Chamber in Kosovo to file charges in the hope that it will finally find out the truth about the loved ones.

When it comes to evaluating the work of UN investigative bodies in Kosovo, this best describes the Advisory Committee's conclusion that "Umnik did not make any substantial effort to investigate the disappearance in a systematic and coordinated way and the killing of a large number of Kosovo Serbs in cases where there was an evident trail of investigation that would have led to perpetrators suspected of being members of the KLA. "The commission notes that some investigations have been suspended immediately after receiving initial information, and the inaction of Unmik police is justified by the assertion that these investigations were "not considered a priority."

The Panel also recalls the internal menomrandum dated in 2003, between the UNMIK and Justice Department, which says that in order to retain limited investigative resources, the police should focus only on investigating crimes "in which there was a high likelihood of identifying suspects ".

The Jornalists Association of Serbia did not receive a answer from the Special War Crimes Chamber whether they are going to investigate the disappearance of journalist Ljubomir Knezevic. 

* Reprinting, republishing or usage parts or the entire article is permitted with mandatory source guidance