Истраживање УНС-а о убијеним и отетим новинарима на Косову
05. 06. 2019.
Вокер преговарао, ОВК ослободио новинаре, истраге није било
Новинарска екипа Танјуга, новинар Набојша Радошевић и фотограф Владимир Добричић Кића, заробљени су 18. октобра 1998. године када су кренули да на новинарски задатак у близини аеродрома Слатина у Приштини. Припадници ОВК држали су их у заробљеништву 41 дан, а пуштени су уочи албанског Дана заставе исте године.
|
У наставку је овај текст преведен на албански и енглески језик. Please find below albanian and english translation of this article. Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze. |
Преговоре о њиховом ослобађању водио је Вилијам Вокер, амерички дипломата тек дошао на функцију шефа верификационе мисије ОЕБС-а. Они су једина српска новинарска екипа која је преживала заробљеништво, али све време до њиховог ослобађања, породице нису знале да ли су живи. О овој отмици никада није вођена истрага.
Владимир Добричић, рођен 1948. године у Тузли, преминуо је крајем 2003. године. У разговору за Удружење новинара Србије, његов син Иван, говори и о томе како је све што се његовом оцу догодило брзо заборављено, као и да нико породицу није позвао да говоре о овој теми.
- Мој отац је још као средњошколац, почетком 60-их, заволео фотографију и почео да аматерски фотографише. Врло млад је успео да се запосли у Танјугу, 1969. године. То је била нека друга држава, посао са лепим и финим снимањима. Када се 20-ак година касније у суседној Румунији дешавала револуција, када су стрељали Чаушескуа и његову супругу, отац је као фотограф Танјуга све то снимао. Мало му је "ушла у крв" таква врста фотографије и није много времена прошло, већ 1992. године био је у Борову Селу у Хрватској, касније у Бенковцу и Книну. Када је кренуо рат у БиХ, тамо је провео више него код куће. Године 1998. кренуле су интезивне борбе на Косову. Отишао је тамо, иако је било и других фоторепортера на терену. Желео је да оде као искуснији, да млађе колеге поштеди. Снимао је у Ђаковици, Косовској Митровици, Пећи, свуда... Иако је био у Приштини, били смо у контакту - не баш сваки дан, јер је тада мобилни телефон био скуп и реткост, али се јављао - сећа се Иван Добричић.
Својевремено, Владимир Добричић је испричао у једином интервјуу који је дао "Недељном Телеграфу" како су тог 18. октобра, Небојша и он кренули да обиђу место на коме је претходног дана била пуцњава. Наишли су на људе у униформама, али, како је говорио, није испрва помислио да је реч о припадницима ОВК, јер се група налазила близу Слатине, у артиљеријском домету војске Југославије. Људи у униформи и са пушкама тражили су да заустави Танјугову службену белу југо флориду. Одмах су заробљени.
- Било је јутро, на БК телевизији су ишле кратке вести. Са ТВ-а из друге собе сам чуо да су нестали новинари Владимир Добричић и Небојша Радошевић. Помислио сам најгоре. У току дана су нам из Танјуга исто саопштили. Нису имали шта више да кажу осим - нема их. Прошло је доста времена док ми Момчило Ђорговић, власник "Недељног Телеграфа" у коме сам радио, није рекао да има информацију да су Небојша и мој отац живи, да би требало да их ослободе и да се о томе сада преговара. На крају је тако и било - сећа се Иван.
Слобода за ТВ
Новинари Танјуга ослобођени су пред телевизијским камерама у селу Драгобиље у Дреници. У штаб ОВК, за ту прилику, позвани су и домаћи и страни новинари.
- Отац ме је позвао са неког сателитског телефона. Док сам разговарао са њим кроз главу ми је пролазило само једно - ако су преживели, мора да су их поломили од батина. Трудио сам се да чујем да ли шушка када говори, јесу ли му сви зуби у вилици или су избијени. Он је најнормалније звучао, и духовит какав је био, казао да су их "спаковали" у неки транспортер, а он тражио да га возе "Код краља". У кафану. Сутрадан је био у Београду. Наредних пет година није пуно причао о тих 40 дана, али оно што је говорио било је кроз шалу. Рецимо, како су их пребацивали из затвора у затвор, што су у ствари били неки подруми, па је једном снег био толико велики да се трактор којим су их возили заглавио. Возач је узео калашњиков и као неком морзеовом азбуком пуцао у ваздух. Из даљине се чуо "одговор" на исти начин. После неколико сати је дошла екипа да их одглави. Док су били у неком подруму, причао ми је како је сатима слушао свог "чувара" како раставља, па безуспешно покушава да "склопи" калашњиков. Сатима је кликтао, док отац није покуцао и питао - хоћеш да ти ја склопим? И склопио му. Причао је и да су их терали да певају неке песме. Средства за хигијену нису видели све време, добијали су храну сваки дан, али мало. Отац је смршао скоро 10 килограма - прича Иван Добричић.
У време када су га заробили Владимир Добричић имао је више фотографија код себе, између осталог и Ибрахима Ругове, Ветона Суроија, али и једну коју је у увек држао у новчанику.
- То је фотографија са Слободаном Милошевићем и отац је мислио да су преживели управо због те слике, што делује доста нелогично. У тренутку када су схватили да су пред војницима ОВК са фантомкама на главама, Небојша је повикао:"бежимо", а мој отац је зауставио ауто. Пришао им је неки командир који је знао српски и рекао: "да сте ишли још само два метра, пуцали би на вас. А сада, напоље!" Ставили су им повез преко очију, везали руке. Мој отац није био политички настројен Милошевићу, нити је био члан партије, већ је ту слику носио у новчанику да "му се нађе" када га заустави саобраћајна полиција. Људи из ОВК одмах су их претресли, узели све документе и гласно коментарисали то што су нашли. У једном моменту је настао тајац. Отац је одмах знао да су видели слику са Милошевићем и помислио: "ових пар секунди је пресудо - или ће нас одмах побити или ћемо преживети". Преживели су. Отац ми је причао да је и тај ОВК имао фракције и да су они "упали" код најблажих - истиче Иван Добричић.
Истрага би нам значила
- Мој отац је умро напрсно крајем 2003. године, дакле, после тог заробљеништва је живео још 5 година. Ви сте једини који сте контактирали нашу породицу од онда. А тада, не желим да се ругам, него да изнесем чињенице, Небојша и он су добили од државе недељу дана за две особе на Копаонику и нешто новца за који је отац купио одело. Значило би нам када би се овај злочин процесуирао. Било нам је жао, а нарочито када се разболео, због третмана у болници. Никада нисмо тражили нешто посебно, свесни шта су све људи изгубили у тим ратовима, али за њега није било места ни у болничкој соби. Лежао је у ходнику. Сећам се да је моја мајка тада рекла: "па, побогу он је био заробљен на Косову".
|
Терени на Косову Иван Добричић је такође фотограф, али каже, том стазом није кренуо повучен очевим стопама: - Почео сам да радим као фоторепортер када су били протести 1996. године због изборне крађе. Протестовао сам, али сам схватио да да бих могао мало боље да допринесем, него да се бијем са полицијом и да ме купају воденим топовима. Тако сам почео да сликам, волео сам ноћну фотографију, а моје слике су неколико дана узастопно завршавале на насловници листа који се звао "Демократија". Тако су ме приметили и позвали у "Недељни Телеграф". Када се наша војска повукла и ја сам ишао на Косово као део новинарске екипе, али породици нисам ни рекао где идем. |
|
Фотографије остале у архиви - Фотографије мога оца остале су у архиви Танјуга у Приштини и не знам да ли је то уопште сачувано. Код куће имам неке фотографије које приказују злочине у Рачку и злочине над српским цивилима - каже Иван Добричић. |
* Преузимање делова или целокупног текста је дозвољено уз обавезно навођење извора
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Текст је резултат истраживања Удружења новинара Србије о убијеним и несталим новинарима на Косову. Истраживање се спроводи у оквиру пројекта Удружења новинара Србије подржаног од стране Министарства културе и информисања Републике Србије. Ставови изнети у тексту не одражавају нужно ставове и мишљења органа који је пројекат подржао.
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Uoker (Walker) negocioi me UÇK-në, i liroi gazetarët, hetim nuk pati
Ekipi i gazetarëve të Tanjugut (Tanjug) i përbërë nga gazetari Nebojsha Radosheviq (Nebojša Radošević) dhe fotografi Vlladimir Dobriçiq Kiqa (Vladimir Dobračić Kića), u burgosën më 18 tetor të viti 1998, kur u nisën për ta kryer detyrën e punës afër aeroportit në Sllatinë në Prishtinë. Pjesëtarët e UÇK-së i mbajtën të burgosur 41 ditë, dhe i liruan në prag të Ditës së shqiptarëve të Flamurit të të njëjtit vit.
Negociatat për lirimin e tyre i ka udhëhequr Uilliam Uoker (William Walker), diplomati amerikan i cili sapo ka arritur në pozitën e kreut të Misionit Verifikues të OSBE-së. Ata janë i vetmi ekip i gazetarëve serbë që e mbijetuan robërinë, por gjatë gjithë kohës, deri te lirimi i tyre, familjet nuk dinin a janë të gjallë. Për këtë kidnapim kurrë nuk u zhvillua hetimi.
Vlladimir Dobriçiq lindi në vitin 1948 në Tuzlla, ndërroi jetë në fund të vitit 2003. Në bashkëbisedim për Asociacionin e Gazetarëve të Serbisë, i biri i tij Ivan flet se si ishte harruar çdo që i kishte ndodhur babait të tij, dhe se askush nuk e kishte thirrur familjen për të folur për këtë temë.
- Babai im, kur ende ishte në shkollë të mesme, në fillim të viteve të 60-ta, filloi ta duaj fotografinë dhe fillojë të fotografojë si amator. Në moshë shumë të re ai arriti të punësohet në Tanjug, në vitin 1969. Ai ishte një shtet tjetër, punë me xhirime të bukura. Kur 20 vite më vonë, në Rumaninë fqinjë ndodhte revolucioni, kur e pushkatuan Çausheskun dhe bashkëshorten e tij, babai si fotografi i Tanjugut e kishte fotografuar gjithë këtë ngjarje. Pakëz i “hyri në gjak” lloji i tillë i fotografisë, dhe nuk kaloi shumë kohë, kur madje në vitin 1992 ka qenë në Borovo Sellë në Kroaci, më vonë në Benkovëc dhe Knin. Kur u nis në luftë në BdheH, atje kaloi më shumë kohë se sa në shtëpi. Në vitin 1998 filluan luftimet intensive në Kosovë. Shkoi atje, edhe pse ishin edhe fotoreporterët e tjerë në terren. Ai deshi të shkoi si dikush që ka më shumë përvojë, t’i ruajë kolegët e rinj. Ka xhiruar në Gjakovë, në Mitrovicë, Pejë, kudo... edhe pse ishte në Prishtinë, ne ishim në kontakt- jo çdo ditë, sepse në atë kohë celulari ishte i shtrenjtë dhe i rrallë, po ai lajmërohej – rikujton Ivan Dobriçiq (Ivan Dobričić).
Dikur, Vlladimir Dobriçiqi, në një interviste që e kishte dhënë në “Nedelni Tellegraf” (Nedeljni Telegraf) tregoi se si ai dhe Nebojsha, më 18 tetor u nisën për ta vizituar vendin ku një ditë më parë kishte të shtëna. Hasën në njerëz me uniforma, por si tha ai, në momentin e parë, nuk mendoi që bëhet fjalë për pjesëtarët e UÇK-së, sepse grupi gjendej afër Sllatinës, në gamë të artilerisë së ushtrisë së Jugosllavisë. Njerëzit në uniforma dhe me pushka kërkuan që ta ndalë automjetin e Tanjugit, Yugo Floridan e bardhe. Menjëherë u burgosën.
- Ishte mëngjes, në televizionin BK shkonin lajmet e shkurta. Nga TV-ja, në dhomën tjetër dëgjova se ishin zhdukur gazetarët Vlladimir Dobraçiq dhe Nebojsha Radosheviq. Mendova për më të keqën. Gjatë ditës edhe nga Tanjugu na informuan për të njëjtën gjë. Nuk kishin çka tjetër të thonë përveç- nuk janë. Kaloi shumë kohë, derisa Momçillo Gjorgoviq (Momčilo Đorgović), pronari i gazetës “Nedelni Tellegraf” ku punoja, ma tha informatën se Nebojsha edhe babai im ishin të gjallë, se do duhej t’i lirojnë dhe se për këtë gjë po negociohet. Në fund ashtu edhe ndodhi- rikujtohet Ivani.
Liria për TV
Gazetarët e Tanjugut u liruan para kamerave televizive në fshatin Dragobil në Drenicë. Në shtabin e UÇK-së me këtë rast janë ftuar edhe gazetarët vendor, por edhe ata ndërkombëtarë.
- Babai më thirri nga një telefon satelitor. Përderisa isha duke folur me të, nëpër kokë më kalonte vetëm një gjë – nëse mbijetuan duhet t’i kishin mbytur se rrahuri. Përpiqesha të dëgjoj a po fëshfërin duke folur, a i kishte të gjithë dhëmbët në gojë, apo ishin të thyer. Ai tingëllonte krejtësisht normal, mendjemprehte siç dhe ishte zakonisht, tha se i kishin “paketuar” në një transporter, dhe se ai kërkoi ta dërgojnë “Te mbreti”. Në kafe. Të nesërmen ka qenë në Beograd. Pesë vite të ardhshme nuk fliste shumë për ato 40 ditë, por edhe atë që e tregonte ishte në formë shakaje. Të themi për shembull se si i transferonin nga burgu në burg, që në fakt ishin njëfarë bodrumesh, dhe njëherë bora ishte aq e thellë, sa që traktori me të cilin i transferonin mbeti i ngujuar. Vozitësi e mori kallashin dhe si me njëfarë kodi morse, ka shtënë në ajër. Nga larg u dëgjua “përgjigjja” në mënyrë të njëjtë. Pas disa orësh, erdhi ekipi që t’i nxjerrë. Derisa ishin në njëfarë bodrumi, tregonte si e dëgjonte me orë të tëra “rojën” e tij se si e çmontonte dhe pastaj përpiqej ta “montonte” kallashin, pa sukses. Klikonte me orë të tëra, deri sa babi trokiti dhe e pyeti- a do që ta montoj unë? Edhe ia montoi. Tregonte edhe se i detyronin t’i këndonin disa këngë. Mjetet e higjienës nuk i kishin parë gjatë gjithë kohës, hanin bukë çdo ditë, por pak. Babai i humbi rreth 10 kilogramë- tregon Ivan Dobriçiqi.
Në kohë kur e burgosen, Vlladimir Dobriçiqi kishte shume fotografi me vete, ndër të tjera edhe të Ibrahim Rugovës, Veton Surroit, por edhe një fotografi të cilën e mbante gjithmonë në kuletë.
- Ajo ishte fotografia me Sllobodan Millosheviqin, dhe babi mendonte se ata mbijetuan pikërisht falë kësaj fotografie, që duket të jetë gjë tepër e palogjikshme. Në momentin kur e kuptuan se ishin para ushtarëve të UÇK-së, me maska të zeza (fantomka) në kokë, Nebojsha bërtiti: “ikim”,, kurse babai im e ndaloi makinën. Ua afrua një komandant i cili dinte serbisht dhe u tha: “po të kishit shkuar edhe dy metra, do të kishim shtënë drejt jush. Tash jashtë!” Ua lidhëm sytë dhe duart. Babai im nuk ishte i prirë politikisht ndaj Millosheviqit, nuk ishte as anëtar i partisë, por e mbante atë fotografi ne kuletë “nëse i duhet” kur ta ndalojë policia e trafikut (policia rrugore). Njerëzit nga UÇK-ja menjëherë i bastisën, ua morën të gjitha dokumentet dhe më zë të lartë i komentuan ato që i gjetën. Në një moment u krijua heshtja. Babai menjëherë e diti se e kanë parë fotografinë me Millosheviqin dhe mendoi: “këto pak sekonda të ardhshme janë vendimtare- o do të na vrasin menjëherë, o do të mbijetojmë”. Mbijetuan. Babai me tregonte se edhe ajo UÇK i kishte fraksionet e veta, dhe se ata i ranë ne duar më të butëve- thekson Ivan Dobriçiqi.
Hetimi do të kishte vlerë për ne
- Babai im ka vdekur papritur, në fund të vitit 2003, andaj, pas këtij burgimi ai jetoi edhe pesë vite. Ju jeni të vetmit që e kanë kontaktuar familjen tanë që nga ajo kohë. E në atë kohë, nuk dua të tallem, por po i tregoj faktet, Nebojsha dhe ai e fituan nga shteti nga një javë në Kopaonik për dy veta dhe një shumë parash, për të cilën babai e bleu një kostum. Do të kishte shumë domethënie për ne po të procedohet ky krim. Na vinte keq, e sidomos kur ishte i sëmurë, për shkak të trajtimit në spital. Kurrë nuk kemi kërkuar diçka të veçantë sepse ishim të vetëdijshëm se çka kanë humbur njerëzit të ato luftëra, por për të nuk kishte vend as në dhomën e të sëmurëve. Ishte i shtrirë në korridor. Më kujtohet kur nëna ime atëherë tha: “pash zotin, po ai ka qenë i robëruar në Kosovë”.
|
Terrenet në Kosovë Ivan Dobriçiq gjithashtu është fotograf, por thotë se në atë rrugëtim nuk është nisur i tërhequr më hapat e babait: - Kam filluar të punoj si fotoreporter kur ndodhnin protestat në vitin 1996 për shkak të vjedhjes zgjedhore. Supozoja, por edhe kuptoja se do të mund të kontribuoja më shumë, se sa te rrehesha me polici dhe të më laheshin me topa me ujë. Kështu kam filluar të fotografoj, më pëlqente fotografia e natës, e fotografitë e mia, disa ditë më radhë, përfundonin në ballinën e magazinës “Demokracia”. Kështu më kanë vërejtur dhe më kanë ftuar në “Nedelni Tellegraf”. Kur u tërhoq ushtria jonë, edhe unë kam shkuar në Kosovë, si pjesë e ekipit të gazetarëve, por nuk i tregova familjes se ku po shkoja. |
|
Fotografitë e mbetura në arkiv - Fotografitë e babit tim kanë mbetur në arkivin e Tanjugut në Prishtinë, por nuk e di se a janë ruajtur. Në shtëpi i kam disa fotografi që i tregojnë krimet ë Reçak dhe krimet ndaj civilëve serbë- thotë Ivan Dobriçiq. |
* Marrja e pjesëve të tekstit ose tekstit në tërësi është e lejuar vetëm duke e cekur edhe burimin
--------------------------------------------------------------------------------
Walker negotiated, the KLA released journalists, and there was no investigation
The Tanjug’s news team, journalist Nabojsa Radosevic and photographer Vladimir Dobricic Kica, were captured on 18 October 1998, en route to an assignment near the Slatina Airport in Pristina. They were held in captivity by members of the KLA for 41 days, and released on the eve of the Albanian Flag Day of the same year.
Negotiations on their release were led by William Walker, the American diplomat who had just taken office as the Head of the OSCE’s Kosovo Verification Mission. They are the only Serbian news team that has survived captivity, however until their release, their families did not know if they were alive. No investigation of this kidnapping has ever been launched.
Vladimir Dobricic, born in 1948 in Tuzla, died at the end of 2003. In a conversation with the Journalists’ Association of Serbia, his son Ivan, talks about how everything that had happened to his father was quickly forgotten, and that nobody has contacted his family to talk about this topic.
- My father liked photography and began taking amateur photos back in high school, at the beginning of the 60’s. He managed to get a job in the Tanjug at a very early age, in 1969. That was another country, and his job involved beautiful and nice photo shoots. 20 years later, during the revolution in the neighboring Romania, when Ceausescu and his wife were executed, father captured the event as a Tanjug’s photographer. Such type of photography ,,kind of got into his blood" and quite soon after that, in 1992 he was in Borovo Selo in Croatia, later in Benkovac and Knin. When the war in BiH started, he spent more time there than at home. In 1998, intense fighting in Kosovo started. He went there, although there were other photojournalists in the field. He wanted to go and spare his younger colleagues, because he was more experienced. He took photographs in Djakovica, Kosovska Mitrovica, Pec, everywhere ... Although he was in Pristina, we were in contact - not every day, because mobile phones were expensive and rare at the time, but he reported in - Ivan Dobricic recalls.
Vladimir Dobricic, said in his only interview for the "Nedeljni Telegraf" that on 18 October, Nebojsa and he went to visit the site of shooting which had happened the day before. They came across people in uniforms, but, as he said, he did not initially think that they were members of the KLA, because the group was near Slatina, in the artillery range of the Yugoslav National Army. Men in uniforms with rifles asked him to stop the Tanjug's official white Yugo Florida. They were imprisoned on the spot.
- It was morning, short news were being aired on BK Television. I heard on the TV in the other room that journalists Vladimir Dobricic and Nebojsa Radosevic had disappeared. I thought the worst. During the day, the Tanjug told us the same thing. They had nothing else to say except - they are gone. Quite a lot of time has passed until Mimico Djorgovic, the owner of the "Nedeljni Telegraf" in which I worked, said that he had information that Nebojsa and my father were alive, that they should be released and that their release was being negotiated. In the end, this turned out to be true, Ivan reminiscences.
Freedom for TV
The Tanjug’s journalists were released before television cameras in the village of Dragobilje in Drenica. Domestic and foreign journalists were invited to the KLA headquarters for this occasion.
- My father called me from a satellite phone. While I was talking with him, only one thing was on my mind - if they survived, they had to have been beaten black and blue. I was trying to hear if he was lisping, if he had all his teeth or if all of them had been knocked out. He sounded quite normal, and witty as he was, he said that they had been "packed" into a vehicle, and he asked them to take him to "Kod kralja". To the pub. The next day he was in Belgrade. For the next five years, he did not talk much about those 40 days, but what he did say was said jokingly. For example, they were transferred from one prison to another- in fact these were some basements. The snow was so high that the tractor they were riding on got stuck. The driver picked up his Kalashnikov and fired into the air in Morse’s code. A "response" in the same way was heard from a distance. After a few hours, a team came to unstuck it. While he was in a basement, he told me that he was listening to his "jailer" unsuccessfully trying to "assemble" his Kalashnikov for hours. The jailer was clattering for hours, until father knocked on the door and asked – Do you want me to assemble it? And he did. He also said that they were forced to sing some songs. The whole time he was there they did not see any hygienic supplies. They were given a small quantity of food every day . Father lost almost 10 kilograms - says Ivan Dobricic.
At the time of his capture, Vladimir Dobricic had several photos on him, inter alia, of Ibrahim Rugova, Veton Surroi, but also one that he always carried in his wallet.
- It’s a photograph with Slobodan Milosevic and father thought that they had survived precisely because of that photograph, which seems rather illogical. The moment they realized that they were facing the KLA soldiers with balaclavas, Nebojsa shouted: ’’Run’’, and my father stopped the car. A commander who spoke Serbian came up to them and said: ’’Had you gone two more meters, you would have been shot. Now, get out!’’ They blindfolded them and tied their hands. My father was neither a supporter of Milosevic, nor a party member, he rather carried that picture in his wallet "just in case" he were stopped by the traffic police. People from the KLA immediately searched them, took all their documents, and loudly commented on what they had found. At one point a hush fell over the group. Father immediately knew that they had seen the picture with Milosevic and thought: "These few seconds are crucial - they will immediately kill us or we will survive." They survived. Father told me that this KLA also had factions and that they were captured by the softest one - says Ivan Dobricic.
Investigation would mean a lot to us
- My father died suddenly in late 2003 – he lived another 5 years after being held captive. You are the only one who has contacted our family since then. And then, I do not want to be derisive, but rather to present the facts, Nebojsa and he got a week for two in Kopaonik from the state and some money, which father spent on a suit. It would mean a lot to us if this crime were prosecuted. We were sorry, especially when he fell ill, because of his treatment at the hospital. We never asked for anything special, aware of what people had lost in those wars, but there was no place for him in a hospital room either. He was lying in the corridor. I remember that my mother said: "For goodness sake, he was a prisoner in Kosovo".
|
Fieldwork in Kosovo Ivan Dobricic is also a photographer, but says he has not gone down that path following in his father's footsteps:
|
|
Photographs remained in the archive
|
* Reprinting, republishing or usage parts or the entire article is permitted with mandatory source guidance
Коментари (0)
Остави коментарНема коментара.