Истраживање УНС-а о убијеним и отетим новинарима на Косову

01. 10. 2018.

Аутор: Јелена Л. Петковић Извор: УНС

Марјан Мелонаши: Злочин пред којим је полиција жмурела

Упркос облацима, сунце је грејало Приштину. На 21 степен хладноћа и зубато сунце подсећали су и новинара Марјана Мелонашија да је јесен близу. Он је управо завршио получасовну емисију на Радио Косову, опомињући суграђане можда баш и на чињеницу да се у уништеном Косову требало довијати и припремити за дугу зиму која је била на прагу.

У 14.10 сати је изашао из зграде у центру Приштине и ушао наранџасти такси. Виделе су га комшије које су радиле преко пута. Био је 9. септембар 2000. године и ово је све што породица од тада зна о њему. 

- Нас двоје смо се чули 6. септембра. Требало је да идем у Ниш по нека документа, а он ме је позвао да ми каже како му телефон није у реду и како ме неће звати два три дана, да не бринем. Никада се више није јавио - стегнута срца прича његова мајка Цица Јанковић за Досије Удружења новинара Србије (УНС). 

У наставку је овај текст преведен на албански и енглески језик. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Молбе Тачију и Харадинају

Не слутећи да га 18 година неће видети, чекала је да поново из телефона чује његов глас. Уместо сина, душу је распарао крик страшних вести које је јавила бивша комшиница из Новог Пазара.  

- Чула је на телевизији шта се догодило и позвала ме. Нисам имала појма. То је био шок, за њим неверица. Да не причам шта сам све покушала. Звала сам Марјановог деду који је живео у Приштини. Смиривао ме је, није ми дозволио да дођем. Рекао је, потрудићу се да га нађем. 

Марјанов деда, Криста Мелонаши, био је 13 година директор Школе унутрашњих послова у Вучитрну. Остао је са унуком у граду, јер није желео да га остави самог. 

- Све те генерације милиционера које су касније биле у ОВК и осталим албанским структурама су прошли кроз дедину школу. Био је код Хашима Тачија, ишао је и код Рамуша Харадинаја, али му ништа нису рекли. С обзиром на то где је радио, била сам тврдо убеђена да ће деда успети да сазна шта се мом сину догодило, па ма каква истина била. Али, као да је живо биће вода, па може да испари, нестане. Исто тако и Марјан – истиче она. 

Криста Мелонаши преминуо је прошле године. 

Завера ћутања 

Марјанове колеге које су са њим радиле у тада новопокренутој Радио-телевизији Косова, Цица Јанковић подвлачи, никада је нису позвале. 

- То је завера ћутања. Невероватно да нико ништа не зна. Било је неких наклапања, али то све нису разлози да се неко киднапује, да се пресече животни пут. Једна особа из канцеларије ЕУЛЕКС-а ми је испричала, а то је наводно њој неко рекао да ми пренесе, да је Марјан био заточен у Дому културе у Косову Пољу са још десетак младића, да су ту били данима, а да је потом једна група одведена у правцу Вучитрна, а друга ка Пећи. Не видим смисао те приче, осим ако их нису користили за трговину органима? Не знам шта је ту страшније. 

У време када је нестао, каже Марјанова мајка, младић је живео у центру Приштине и забављао се са С. К., такође новинарком. Међутим, Цица Јанковић је била приморана да изнуди сусрет са њом. 

- Живели су заједно код деде у стану, имали су озбиљну везу и намеру да се венчају. А пошто је Макица увек желео да се удам, вероватно да не би бринуо о мени, говорио ми је, хајде мајко да правимо дупло венчање. Неколико дана након што је нестао, УНМИК-ова полицијска кола су дошла по њу и одвезла је у северни део Косовске Митровице. Она је са собом понела Марјанове албуме, пасош, мобилни и његове белешке које после деда није могао да нађе. Када сам сазнала да је дошла у Београд, буквално сам вршила притисак да се видимо. То је био кратак сусрет. Дала ми је пасош, слике никада. Више је никада нисам видела. 

Када је реч о истрази, додаје, породицу нико није контактирао, осим што су је једном позвали у Палату правде на разговор. 

- Немам резултат. Резултат је да се свакога јутра будим са сазнањем да Марјана нема још један дан и да тај дан морам да преживим. Сами смо сазнали да је ушао у такси од људи који су радили преко пута зграде радија. Такође смо сазнали и да су тај такси често користили странци, што они данас негирају. Много касније сам сазнала и да неком колеги није био по вољи, па му је претио. Али, Марјан се мени није жалио.

Истина није у интересу 

Цица Јанковић је нестанак свог сина, септембра 2000, одмах пријавила УНМИК-у, Међународном комитету Црвеног крста, Црвеном крсту Југославије, МУП-у Републике Србије, али то није дало резултата. 

Све ове године као активни члан Удружења породица киднапованих и несталих лица на Косову и Метохији, није прошао састанак са представницима домаћих и међународних институција да није споменула и свог сина. Али, тек 14 година касније, 16. октобра 2014. јој је потврђено оно што је инстиктивно знала. 

Саветодавна комисија за људска права УНМИК-а, поводом нестанка Марјана Мелонашија, новинара српске редакције Радио телевизије Косова, утврдила је да у УНМИК-овој документацији не постоји нити један истражни спис који би указао да су полицајци било кога испитали везано за тај случај.

- Узимајући у обзир околности овог случаја УНМИК није предузео све адекватне мере како би пронашао посмртне остатке несталог лица и наставио истрагу како би идентификовао починиоце и извео их пред лице правде. Комисија страхује да таква неактивност указује на одређену невољност полиције УНМИК да спроведе истрагу, поготову када има назнака о политички мотивисаном насиљу које је указивало на особе повезане за ОВК - наводи Комисија у закључцима. 

Од шефа те мисије, Комисија је тражила да се јавно призна одговорност за кршење људских права, да се извини породици и да затражи од надлежних органа на Косову да предузму све могуће кораке како би се осигурало да се кривична истрага настави, а починиоци изведу пред лице правде.

- Када све то чујете осећате се немоћно. Не можете ништа. Прво, тадашња власт није поднела ниједан захтев Косову за нестале. Очигледно да није у интересу да се сазна судбина мог сина, али и друге. Да јесте, сазнали би и макар нам рекли истину. Са оваквим системима владавине права, ту истину и правду, сигурна сам - нећу доживети - истиче Цица Јанковић. 

Није желео да напусти Приштину  

- Молила сам га, клечала, али није желео да напусти Приштину. Стално је понављао - овде је сада мир. Боље да останем овде да радим за неку пристојну плату, него да дођем код тебе и немам посла. Још само мало па ћу доћи. И тако ме је вукао из месеца у месец. 

Марјан Мелонаши знао је српски, енглески, албански, мало ромски, а почео да учи и турски, па се лако запослио као преводилац. Имао је широк круг пријатеља, веровао је у опстанак и суживот, веровао да ће Косово постати Швајцарска.   

- Прво је радио у швајцарском Медија екшен интернешнелу, потом у Јену, јапанској хуманитарној организацији у Косову Пољу, где је ишао по српским селима и носио хуманитарну помоћ. Затим се запослио у Радио Косову, редакцији на српском језику. Радио је градске вести и ту није било никакве политике. Јесте радио интервјуе и са одређеним НАТО челницима, али на тему тога да је Приштина била порушена, није било струје, воде и све те службе је требало обновити. Одлазио је у Црвени крст и правио репортаже. То је био садржај његових емисија – појашњава његова мајка. 

Много година касније, Марјанова мајка сусрела са са Стеваном Симовићем, оцем убијеног новинара Александра Симовића Симе. Тада је сазнала за још једно преплитање судбине. Када је Александар Симовић убијен, Марјан Мелонаши је почео да ради на његовом радном месту у Медија екшн интернешнелу. 

Марјан Мелонаши рођен је у Приштини 3. јула 1976. године. Једино је дете у својих родитеља. Одрастао је, школовао се и радио у месту рођења. Сви Марјанови пријатељи описују га као урбаног момка, градског типа, неоптерећеног политиком. 

- Мене родитељи нису васпитавали да будем политичар, нити сам ја васпитавала Макицу, а нису ни отац, ни деда, ни стриц. И сада бих опет исто утицала на формирање његове личности. Ретко добро дете. Топао и драг. Сваки пут када га сањам, прво сам љута, хоћу да бијем што га нема. А колико год да сам стрепела што је остао у Приштини, онако како само родитељ стрепи за дететом, у моменту када је нестао, била сам празна. Престала сам да стрепим. Крајичком душе, верујем да Марјан негде тамо битише, дише,живи. Лажем себе, али једино тако опстајем.

Није било слободе за Србе Цица Јанковић центар Пришине у коме је живела напустила је јула 1999. године, након што су и њени родитељи отишли. Сећајући се времена када је, како каже, и сама избегла да буде нападнута или пребијана, сакривајући се иза паркираних аутомобила како би избегла “пратиоце”, каже да је то време када није било слободе за Србе.

Провалија боли   - Марјан је био обичан дечкић, све га је занимало. Могу о свом дечку да причам у суперлативу све, али то неће бити вероватно права слика. Увек имам блокаде када треба да причам о Марјану. То толико боли да једностано не могу да проговорим. И шта мајка о свом детету може да каже, осим да га воли?

Томановић: УНМИК није реаговао на наше апеле УНМИК је истрагу о нестанку Марјана Мелонашија отворио тек 2005. године, иако је његова мајка злочин пријавила пет година раније, а Верица Томановић, председница Удружења породица киднапованих и несталих лица на Косову и Метохији, 2003. посебно скренула пажњу УНМИК-у на злочине у Приштини.  - Те године смо имали састанак са шефом одељења за истрагу УНМИК-а, на коме смо посебно представили податке о злочинима у Приштини, објашнјавали да је много људи отето и нестало и да немамо никакве информације. Тај шеф нам је показао празне регистре, показао да ништа није урађено и упутио нас на одељење за нестале особе. У УНМИК-овом одељењу за нестале су били изненађени када су нас видели, а онда су се сви инспектори окупили за столом и рекли да они раде свој посао, а да ће нас обавештавати. Обавештења није било, а годинама уназад смо се наслушали разних "објашњења" да је разлог за њихове отмице била освета. Али, сви који су након јуна 1999. остали на Косову су били невини цивили који нису имали никакво оружје и никоме ништа нису урадили - каже Верица, која 19 година трага за супругом, др Андријом Томановићем, начелником Хируршке клинике у Приштини.

* Преузимање делова или целокупног текста је дозвољено уз обавезно навођење извора

--------------------------

Marjan Melloshani: Krimi para të cilit edhe policia i mbylli sytë 

Edhe përkundrazi reve, dielli e ngrohte Prishtinën. 21 gardë, të ftohtit dhe dielli me dhemb ia përkujtonin gazetarit Marjan Melloshanit se vjeshta po afrohet. Ai sapo e përfundoi emisionin e tij gjysëmorësh në Radio Kosova, duke i paralajmëruar bashkëqytetarët pikërisht për faktin se në Kosovën e shkatërruar do të duheshin të mendonin dhe të përgatiteshin për dimrin e gjatë i cili ishte mu në prag. 

Në orën 14.10 doli nga ndërtesa në qendër të Prishtinës dhe hyri në një taksi ngjyrë portokalli. E panë vetëm fqinjët që punonin përballë. Ishte 9 shtatori i vitit 2000 dhe kjo është e gjitha që familja e tij, që nga ajo kohë, di për të. 

- Ne dy u dëgjuam më 6 shtator. Unë duhesha të shkoj në Nish për t’i marrë disa dokumente, dhe ai më mori në telefon për të më thënë se telefoni i tij nuk është në rregull dhe se nuk do të merr në telefon dy, tri ditë, dhe që mos të brengosem. Kurrë më nuk u lajmërua- me zemër guri flet nëna e tij Cica Jankoviq për Dosjen e Asociacionit të gazetarëve të Serbisë (UNS). 

Kërkesat Thaçit dhe Haradinajt 

Duke mos supozuar që nuk do ta sheh për 18 vite, ajo priste që prapë do ta dëgjonte zërin e tij nga telefoni. Në vend të djalit, shpirtin ia shkatërronin ulërimat e lajmeve të tmerrshme që ia përcolli ish fqinja nga Pazari i Ri. 

- Dëgjoi në televizion se çfarë ka ndodhur dhe më mori në telefon. Nuk kisha ide. Ai ishte një shok, pas tij mosbesimi. Mos të flas për të gjitha përpjekjet e mia. E kam thirrur gjyshin e Marjanit i cili jetonte në Prishtinë. Ai më qetësonte, nuk më lejoi të vijë. Më tha që do të përpiqet ta gjejë. 

Gjyshi i Marjanit, Krista Mellonashi, ishte drejtor në Shkollën e Punëve të Brendshme në Vushtrri, për 13 vite. Mbeti me nipin në qytet, sepse nuk dëshiroi ta lë vetëm. 

- Të gjitha ato gjenerata të policëve, që pastaj iu bashkuan UÇK-së dhe strukturave të tjera shqiptare, kaluan nëpër shkollë të gjyshit. Ka shkuar edhe te Hashim Thaçi, edhe te Ramush Haradinaj, por nuk i thanë asgjë. Duke e marrë parasysh se ku ka punuar, isha e bindur fuqishëm që gjyshi do të arrijë të mësojë se çka i ka ndodhur djalit tim, cilado që të jetë e vërteta. Por, sikur të ishte ujë një qenie njerëzore, dhe mund të avullojë, të zhduket. Njëjtë ashtu edhe Marjani – thekson ajo. 

Krista Mellonashi ndërroi jetë vitin e kaluar.

Konspiracioni i heshtjes 

Cica Jankoviq nënvizon se kolegët e Marjanit të cilët punonin me të në atëherë Radio-televizionin e Kosovës të sapo iniciuar, kurrë nuk e thirrën.

- Ky është konspiracioni i heshtjes. Është e pabesueshme se askush nuk di asgjë. Ishin disa thashetheme, por të gjitha ato nuk ishin arsye që dikush të kidnapohet, që ti ndërpritet rruga e jetës. Një person nga Zyra e EULEX-it më tregoi, e asaj gjoja dikush i ka thënë që të më thotë mua se Marjani ishte i burgosur në Shtëpinë e Kulturës në Fushë Kosovë me rreth dhjetë djem të tjerë, që ishin aty me ditë të tëra, dhe pastaj një grup u dërgua në drejtim të Vushtrrisë, kurse grupi tjetër kah Peja. Nuk e shoh kuptimin e këtij tregimi, përveç nëse i kanë shfrytëzuar për tregti me organe? Nuk e di se çka është më tmerrshëm. 

Në kohë kur u zhduk, nëna e Marjanit thotë se ai jetonte në qendër të Prishtinës dhe ishte duke dalë me S.K, gjithashtu gazetare. Megjithatë, Cica Jankoviq ka qenë e detyruar që ta detyronte atë për takim. 

- Kanë jetuar së bashku në apartament te gjyshi, kishin një lidhje serioze dhe kishin për qëllim që të martohen. E pasi që Makica gjithmonë kishte dëshirë që të martohem, ndoshta për të mos u kujdesur edhe për mua, gjithmonë më thoshte, hajde nënë ta bëjmë dasmën e dyfishtë. Disa ditë pasi që u zhduk, makina e Policisë së UNMIK-ut erdhi për ta marrë atë dhe e çuan në pjesën veriore të Mitrovicës. Ajo me vetë i mori albumet e Marjanit, pasaportën, celularin dhe shënimet e tij, të cilat pastaj gjyshi nuk mundi t’i gjejë. Kur mësova se ajo kishte ardhur në Beograd, kam kryer presion ndaj saj që të shihemi. Ishte takim i shkurtër. Ma dha pasaportën, fotografitë kurrë nuk m’i dha. Nuk e pashë asnjëherë më. 

Kur bëhet fjalë për hetimin, ajo shton se familjen kurrë askush nuk e ka kontaktuar, përveç që një herë e patën ftuar në Pallatin e Drejtësisë për bisedë. 

- Nuk e kam rezultatin. Rezultati është që çdo mëngjes zgjohem më dijeni që edhe një ditë Marjani nuk është me mua, dhe unë duhet ta mbijetojë atë ditë. Vetë mësuam se ka hyrë në taksi, nga njerëzit që punonin përballë ndërtesës së radios. Gjithashtu mësuam se atë taksi shpesh e përdornin të huajt, gjë që ata sot e mohojnë. Shumë kohë më vonë mësova edhe se një koleg i tij nuk e kishe për qejfi dhe e kërcënonte. Por, Marjani nuk m’u ankua. 

E vërteta nuk është në interes 

Cica Jankoviq e lajmëroi zhdukjen e birit të saj menjëherë në shtator të vitit 2000 në UNMIK, në Komitetin Ndërkombëtar të Kryqit të Kuq, në Kryq të Kuq të Jugosllavisë, në MPB-në e Republikës së Serbisë, por kjo gjë nuk dha rezultate. 

Gjatë gjithë këtyre viteve si anëtare aktive e Shoqatës së familjeve të personave të kidnapuar dhe të zhdukur në Kosovë dhe Metohi, nuk ka kaluar asnjë takim me përfaqësuesit e institucioneve vendore apo ndërkombëtare, pa e përmendur djalin e saj. Por, 14 vite më pas, më 16 tetor të vitit 2014, iu konfirmua gjëja që e dinte instinktivisht.

Komisioni Këshillimor i UMNIK-ut për të Drejtat e Njeriut, me rastin e zhdukjes së Marjan Mellonashit, gazetarit të redaksisë serbe të Radio-Televizionit të Kosovës, ka konfirmuar se në dokumentacionin e UNMIK-ut nuk ekziston asnjë shkresë hetimore e cila do të tregonte që policët e kishin marrë në pyetje këdo lidhur më këtë rast. 

- Duke i marrë parasysh rrethanat nga ky rast, UNMIK-u nuk i ka ndërmarrë të gjitha masat adekuate për t’i gjetur mbetjet mortore të personit të zhdukur dhe për ta vazhduar hetimin më qëllim që t’i identifikojë kryesit dhe t’i sjellë para drejtësisë. Komisioni frikësohet se mosveprimi i tillë tregon për mosekzistimin e caktuar të vullnetit të Policisë së UNMIK-ut që ta zhvillojë hetimin, sidomos kur ka shenja për dhunë të motivuar politikisht, e cila shënonte drejtë personave të ndërlidhura me UÇK-në- thekson Komisioni në përfundime. 

Nga shefi i këtij misioni, Komisioni ka kërkuar që të pranojë publikisht përgjegjësinë për shkelje të drejtave të njeriut, që të kërkon falje nga familja dhe të kërkojë nga organet kompetente në Kosovë që t’i ndërmarrin të gjithë hapat e mundur për t’u siguruar vazhdimi i hetimit penal, kurse kryesit të sillen para drejtësisë. 

- Kur i dëgjoni të gjitha këto, ndjeheni shumë të pafuqishëm. Nuk mund të bëni asgjë. Së pari, pushteti i atëhershëm nuk ia ka parashtruar asnjë kërkesë Kosovës për të zhdukurit. Është e qartë se nuk është në interes që të mësohet fati i djalit tim, por edhe fatet e të tjerëve. Po të ishte në interes, e kishin mësuar dhe na e kishin thënë së paku, të vërtetën. Më sistem të tillë të sundimit të ligjit, këtë vërtetë dhe drejtësi, jam e sigurt se nuk do ta përjetoj – thekson Cica Jankoviq. 

Nuk donte ta braktiste Prishtinën 

- E luta, kam rënë e gjunjë, por nuk donte ta braktiste Prishtinën. Gjithmonë përsëriste – këtu tani është qetë. Më mirë që të rri këtu dhe të punoj për një pagë të mirë, sesa të vij te ti dhe të mos kem punë. Edhe pak e vij. Dhe kështu kalonte muaji pas muajit. 

Marjan Mellonashi fliste serbisht, anglisht, shqip, nga pak gjuhën rome, dhe filloi të mësonte turqisht, dhe shumë lehtë u punësua si përkthyes. E kishte një rreth të gjerë të miqve, besonte në mbijetesë dhe bashkëjetesë, besonte që Kosova do të bëhet Zvicër. 

- Se pari punonte në Media Action International të Zvicrës, pastaj në Jen, Organizatën Humanitare Japoneze në Fushë Kosovë, ku shkonte nëpër fshatra serbe dhe e çonte ndihmën humanitare. Pastaj u punësua në Radio Kosovë, në redaksinë në gjuhën serbe. I përcillte lajmet e qytetit dhe aty nuk ka pasur kurrfarë politike. I ka bërë disa intervista me disa udhëheqës të NATO-s, por tema e të cilave ishte Prishtina e shkatërruar, se nuk kishte rryme, ujë dhe se të gjitha këto shërbime duheshin të rinovohen. Shkonte në Kryq të Kuq dhe bënte reportazhe. Kjo ishte edhe përbërja e emisioneve të tij – sqaron nëna e tij. 

Shumë vite më vonë, nëna e Marjanit u takua me Stevan Simoviqin, babanë e gazetarit të vrarë Aleksandër Simoviq Simës. Atëherë mësoi edhe për një gërshetim të fatit. Kur Aleksandër Simoviqi është vrarë, Marjan Mellonashi filloi të punonte në vendin e tij të punës në Media Action International. 

Marjan Mellonashi ka lindur në Prishtinë, më 3 korrik të vitit 1976. Është i vetmi fëmijë i prindërve të tij. Është rritur, është shkolluar dhe ka punuar në vendlindje. Të gjithë miqtë e Marjanit e përshkruajnë si një djalosh urban, tip qytetar, i pangarkuar me politikë. 

- Mua prindërit nuk më kanë edukuar të jem politikane, as unë nuk e kam edukuar Makicën, e as babai i tij, gjyshi dhe axha. Edhe tani kisha ndikuar njëjtë në formimin e personalitetit të tij. Ishte fëmijë rrallë i mirë. I ngrohtë dhe i dashur. Çdo herë kur e shoh në ëndërr, se pari jam e zemëruar, dua ta rrah pse nuk është më. E sado që kam pasur frike që mbeti në Prishtinë, ashtu siç ka frikë vetëm prindi për fëmijë, në momentin kur u zhduk, kam qenë e zbrazët. Frika u ndalua. Me një cep të shpirtit, ende besoj se Marjani është diku atje, merr frymë, jeton. E gënjej vetveten, por kjo është e vetmja mënyrë që të mbijetoj. 

Nuk kishte liri për serbë  Cica Jankoviq e ka braktisur qendrën e Prishtinës ku jetonte, në vitin 1999, pasi që prindërit e saj shkuan. Duke i rikujtuar kohërat kur, siç thotë edhe vet, i është shmangur situatave që të jetë e sulmuar ose e rrahur, duke u fshehur pas makinave të parkuara për t’iu ikur “shoqëruesve”, për këtë kohë thotë se ishte koha kur nuk kishte liri për serbë.

Humnera dhemb  - Marjani ishte një djalosh i zakonshëm, çdo gjë e interesonte. Për djaloshin tim mund të flas vetëm më së miri, por kjo besoj se nuk do të jetë imazhi i vërtetë. Gjithmonë bllokohem kur duhet të flas për Marjanin. Kjo më dhëmb aq shumë, sa që thjeshtë nuk mund të flasë. E çka mund të thotë një nënë për fëmijën e saj, përveç që e do?

Tomanoviq: UNMIK-u nuk reagoi ndaj apeleve tona  UNMIK e ka hapur hetimin për zhdukjen e Marjan Mellonashit në vitin 2005, edhe pse nëna e tij e ka lajmëruar zhdukjen e tij pesë vite më herët, kurse Verica Tomanoviq, kryetarja e Shoqatës së familjeve të personave të kidnapuar dhe të zhdukur në Kosovë dhe Metohi, 2003, veçanërisht ia tërhoqi vëmendjen UNMIKU-t në krimet e kryera në Prishtinë.  - Atë vit patëm një takim me shefin e Departamentit për Hetime në UNMIK, në të cilin i prezantuam veçanërisht të dhënat për krimet në Prishtinë, kemi shpjeguar se shumë njerëz janë kidnapuar dhe zhdukur dhe që nuk kemi kurrfarë informatash. Ai shef na i tregoi regjistrat e zbrazët, na tregoi se nuk është bërë asgjë dhe na drejtoi te Departamenti për personat e zhdukur. Në Departamentin për personat e zhdukur të UNMIK-ut ishin të befasuar kur na panë, e pastaj të gjithë inspektorët u mblodhën rreth tryezës dhe na thanë se ata janë duke e bërë punën e tyre dhe do të na informojnë. Njoftime nuk pat, e gjatë viteve të kaluara kemi dëgjuar “shpjegime” të ndryshme, që arsyeja për kidnapimet e tyre ishte hakmarrja. Por, të gjithë ata që kanë mbetur në Kosovë pas qershorit të vitit 1999, ishin civilët e pafajshëm që nuk kishin pasur kurrfarë lloj armesh dhe që askujt nuk i kishin bërë asgjë – thotë Verica, e cila gjatë 19 viteve po e kërkon bashkëshortin, dr. Andrija Tomanoviqin, drejtorin e Klinikës së Kirurgjisë në Prishtinë.

-----------------------

Marjan Melonasi: A Crime to Which the Police Turned a Blind Eye 

Despite the clouds, the sun was shining in Pristina. At 21 degrees, the cold and the crepuscular rays reminded the journalist Marjan Melonasi too that the autumn was close. He had just finished a half-hour show on Radio Kosovo, maybe even by warning fellow citizens of the fact that one should have contrived and started preparing for long winter that was knocking at their doors in the destroyed Kosovo.

 At 2:10p.m., he left the building located in the center of Pristina and got into an orange taxi. Neighbors whose offices were across the street saw him. It was 9 September 2000 and this is all the family has known about him ever since then.

- The two of us spoke over the phone on 6 September. I was supposed to go to Nis to get some documents, and he called me to tell me not to worry. His phone was playing up and he would not call me for two or three days. He never came back - his mother, Cica Jankovic, recounts for the Journalists' Association of Serbia (JAS) from her wrung heart.

Appeals to Thaci and Haradinaj

Not suspecting that she would not see him for 18 years, she was waiting to hear his voice over the phone again. Instead of hearing from her son, her soul was screaming upon hearing terrible news from a former neighbor from Novi Pazar. 

- She had heard what happened on TV and called me. I had no idea. It was a shock, followed by disbelief. I will not tell you everything I have tried to do. I called Marjan's grandfather who was living in Pristina. He was trying to calm me; he did not let me come. I would try to find him, he said.  

Marjan's grandfather, Krista Melonasi, had been the Principal of the School of Internal Affairs in Vucitrn for 13 years. He stayed with his grandson in the town because he did not want to let him stay there alone.

- All those generations of police officers, who later became members of KLA and other Albanian structures, had studied in grandfather's school. He went to Hashim Thaci, and he went to Ramush Haradinaj, but they did not say anything to him. Considering where he had worked, I was firmly convinced that grandfather would be able to find out what happened to my son, no matter what the truth was. As if a living being were water able to evaporate, disappear. Just like Marjan - she says.

Krista Melonasi died last year.

Conspiracy of silence

Marjan’s colleagues who worked with him in the then newly established Radio Television Kosovo have never called her, Cica Jankovic underlines.

- It is a conspiracy of silence. It is unbelievable that nobody knows anything. There was some misinformation, but that is not the reason to kidnap somebody, to cut somebody short. A person from the EULEX Office told me, allegedly someone told her to convey this to me, that Marjan had been detained with ten other men in the Cultural Center in Kosovo Polje for days. Afterwards, one group was taken in the direction of Vucitrn and the other in the direction of Pec. I do not see the point of this story unless they were used for organ trafficking? I do not know what is worse.  

At the time of his disappearance, Marjan's mother says, the young man lived in the center of Pristina and was in a relationship with S. K., who was also a journalist. However, Cica Jankovic was forced to extort a meeting with her.

- They lived together in grandfather’s apartment. They were in a serious relationship and intended to get married. Since Makica always wanted me to marry, probably so as not to worry about me, he was telling me, mother, let's have a double wedding. A few days after he disappeared, a UNMIK's police car came and took her to the northern part of Kosovska Mitrovica. She brought Marjan's albums, passport, mobile and notes with her, which grandfather did not manage to find later. When I learned that she had come to Belgrade, I literally pressured her to see me. It was a short meeting. She gave me the passport - never the pictures. I have never seen her again.

When it comes to the investigation, she adds, no one has contacted the family, except that one time when she was invited to the Palace of Justice for an interview.

- I have no result. The result is that I wake up every morning knowing that this is yet another day without Marjan and that I have to survive it. We found out on our own, from the people who worked in the building across the street from the Radio that he had gotten into a taxi. We also found out that these cabs were often used by foreigners, which they deny today. Much later, I found out that a colleague did not like him, so he threatened him. However, Marjan did not complain to me.

The truth is not in the interest

In September 2000, Cica Jankovic immediately reported her son's disappearance to UNMIK, the International Committee of the Red Cross, the Red Cross of Yugoslavia, and the MoI of the Republic of Serbia, but this did not yield any results.

In all these years, as an active member of the Association of Families of Kidnapped and Missing Persons in Kosovo and Metohija, not a meeting with representatives of domestic and international institutions has passed by that she has not mentioned her son, as well. However, only 14 years later, on 16 October 2014, what she instinctively knew got confirmed

 In the case of disappearance of Marjan Melonasi, the journalist of the Serbian news desk of Television Kosovo, UNMIK’s Human Rights Advisory Panel has found that there are no investigation files in UNMIK’s documentation that would indicate that the police interrogated anyone in connection with the case.

 - Taking into account the circumstances of this case, UNMIK has not taken all appropriate measures to find the mortal remains of the missing person and continue the investigation to identify the perpetrators and bring them to justice. The Panel is concerned that such inactivity indicates a certain unwillingness of UNMIK police to conduct an investigation, especially since there are indications of politically motivated violence implicating persons associated with the KLA - the Panel states in its conclusions.

The Head of the Mission was requested to make a public admission of the responsibility for human rights violation by the Panel, to apologize to the family, and request the competent authorities in Kosovo to take all possible steps to ensure the continuation of the criminal investigation and bringing of the perpetrators to justice.

- When you hear all this, you feel powerless. You cannot do anything. First, the then authorities did not submit any missing person requests to Kosovo. Knowing the fate of my son, and of the others, obviously is not in the interest. If it were, they would have found out and at least told us the truth. With such rule of law systems, that truth and justice, I am sure, I will not live to see - says Cica Jankovic.

He did not want to leave Pristina

- I begged him on my knees; however, he did not want to leave Pristina. He kept repeating – peace is here now. I should better stay here and work for a decent salary rather than come to you and have no work. Just a little longer and I will come. Thus, he led me on from month to month.

Marjan Melonasi knew Serbian, English, Albanian, Romani, and began to learn Turkish, so he easily found job as an interpreter. He had a wide circle of friends, believed in survival and coexistence, and believed that Kosovo would become Switzerland.  

- He first worked in the Swiss Media Action International, then in Yen, a Japanese humanitarian organization in Kosovo Polje, where he went to Serb villages and carried humanitarian aid. Then he was employed at Radio Kosovo, at the Serbian news desk. He worked on city news, and there was no politics there. He did interview certain NATO leaders, but on the topic that Pristina was demolished, that there was no electricity or water, and that all these services had to be restored. He would go to the Red Cross and make reportages. That was the content of his program - his mother explains.

Many years later, Marjan's mother met Stevan Simovic, the father of the killed journalist Aleksandar Simovic Simo. Then she found out about another twist of fate. Following the murder of Aleksandar Simovic, Marjan Melonasi replaced him at his job with the Media Action International.

Marjan Melonasi was born in Pristina on 3 July 1976. He is an only child. He grew up, was educated and worked at his place of birth. All Marjan's friends describe him as an urban guy, a city-type, unencumbered by politics.

- Neither was I raised by my parents, nor was Makica raised by me, his father, grandfather or uncle, to be a politician. I would now again influence the formation of his personality in the same way. A rarely good kid. Warm and dear. Every time I dream of him, I am angry at first, and I want to beat somebody up because he is gone. No matter how much I fretted because he remained in Pristina, as only a parent could fret about his/her child, the moment he disappeared, I was empty. I stopped fretting. In a corner of my soul, I believe that Marjan still exists somewhere, breathing, and living. I am lying to myself, but that is the only way I can survive.

There was no freedom for the Serbs Cica Jankovic left the Center of Pristina, in which she lived, in July 1999, after her parents had left. Recalling the time when, as she says, she herself avoided being attacked or beaten by hiding behind parked cars to avoid "escorts", she says that it was a time when there was no freedom for Serbs.

The chasm hurts    - Marjan was an ordinary boy. He was interested in everything. I can speak about my boy in superlatives, but that will probably not be the right picture. I always experience blocks when I need to talk about Marjan. It hurts so much that I simply cannot speak. What can a mother say about her child, except that she loves him?

Tomanovic: UNMIK failed to respond to our appeals UNMIK launched the investigation into the disappearance of Marjan Melonasi only in 2005, although his mother had reported the crime five years earlier, and Verica Tomanovic, President of the Association of Families of Kidnapped and Missing Persons in Kosovo and Metohija, specifically drew attention to UNMIK's crimes in Pristina in 2003. - That year we had a meeting with the Head of the UNMIK Investigation Division, where we separately presented the data on crimes in Pristina, explaining that many people had been kidnapped and disappeared and that we did not have any information. That Head showed us empty registers; showed us that nothing was done and sent us to the Missing Persons Division. They were surprised at the UNMIK Missing Persons Division when they saw us. All inspectors assembled around the table and said they were doing their job and they would inform us. There have been no notifications, and we have been hearing various "explanations" for years that the reason for their abduction was revenge. But all those who remained in Kosovo after June 1999 were innocent civilians who did not have any weapons and did not do anything to anyone - says Verica, who has been searching for her husband, Dr. Andrija Tomanovic, Head of the Surgical Clinic in Pristina, for 19 years.