Истраживање УНС-а о убијеним и отетим новинарима на Косову

14. 05. 2018.

Аутор: Јелена Л. Петковић Извор: УНС

Новинари сутра седми пут постављају плочу – Тражимо их

На радном задатку, од 1. јануара до септембра 1998. године, на Косову је нападнуто 12 новинара и преводилаца, двоје је киднаповано, а професор, преводилац и новинар Шабан Хоти је убијен. За убиство професора Хотија, који је на терен отишао са екипом Руске државне телевизије, пред Трибуналом у Хагу, осуђен је Хајредин Баљај. Осим у том случају, до данас није кажњен нити један убица, киднапер или нападач на новинаре.

У наставку је овај текст преведен на албански и енглески језик. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Према подацима Министарства унутрашњих послова до којих је дошло Удружење новинара Србије (УНС), насиљу су 1998. били изложени представници и домаћих и страних медија, извештачи руских, француских, немачких, јапанских телевизија, новина и агенција. 

У првих девет месеци 1998. два пута је нападнут Драгутин Прентић, новинар приштинског "Јединства. Први пут, 6. маја у својој кући у селу Меја у општини Ђаковица, а други пут крајем августа на путу између села Кореница и Рамац, у општини Ђаковица. 

У селу Ђурђица, општина Глоговац, 11. маја нападнути су дописници АФП-а и Асошијетед преса из Београда, Љубомир Милошин и Јована Гец. 

- Средином маја терористи су код Коморана, на путу Пећ-Приштина зауставили репортера хрватског "Јутарњег листа" Срђана Шпановића који се налазио у возилу заједно са колегом из Чешке. Физички су га малтретирали, стављали пушчану цев у уста и након вишесатне "обраде" одузели му новац и опрему и пустили га на слободу. На улазу у Косовску Митровицу, 24. маја припадници ОВК су зауставили четворицу новинара немачких листова "Die Welt", "Берлинер Норген Пост" и "Die Zeit", претресли их и одузели им путне исправе. На путу Глоговац-Србица, у близини села Трстеник, зауставили су путничко возило којим је управљао руски држављанин Сергеј Митин, новинар листа "Известја" из Москве. Физички су га злостављали, а потом му одузели путничко возило и филмове из фотоапарата - стоји у извештају МУП-а. 

Безбедносне службе још бележе да је 21. јула на путу Приштина-Пећ у селу Лапушник, општина Глоговац, нападнута екипа Руске државне телевизије, коју су чинили новинар Олег Сафиулин, камерман Александар Галанов, тонски техничар Виктор Мамаев и преводилац Шабан Хоти. Након насилног притварања, тројица Руса су увече пуштена (у 19. 30 сати према подацима МУП-а), док је Шабан Хоти задржан. Пет дана касније је убијен. 

- На сеоском путу Зрзе-Ратковац, у општини Ораховац, 12. августа извршен је терористички напад из аутоматскг оружја на блиндирано возило француске регистрације у коме се налазио новинар "Франс Преса" и певодилац Норе Љимоје из Приштине. На истом месту је заустављено возило извештача јапанске агенције "Кјодо" који је малтретиран и злостављан и одузет му је панцир ( у нападу су без панцира остали и новинари ТВ екипе "WTN" у мају 1998). Од сниматеља Ројтерса, припадници ОВК су одузели снимљени материјал, а њега оставили на путу код села Игларево у општини Клина - бележе припадници МУП-а Србије. 

На путу између села Кореница и Рамац, општина Ђаковица, 25. августа нападнута је екипа ТВ Нови Сад у којој су били Петко Копривица и Радослав Јакшић, као и новинар "Јединства" Драгутин Прентић и возач Зорана Лужајић.

Према белешкама МУП-а, новинаре је одбранила полиција, а током те акције двојица полицајаца су рањена. 

Једна од последњих белешки овог извештаја носи датум 21. август 1998. Тог дана, док су обављали радни задатак, на путу према манастиру  Зочиште, киднаповани су новинари Радио Приштине - Ранко Перенић и Ђуро Славуј. То је последње што знамо о њима.

Покушавајући да сазна шта се са њима догодило, УНС је разговарао са члановима породица, колегама и представницима страних мисија.

Од шефа америчке дипломатске посматрачке мисије на Косову Шона Бернса сазнали смо да је у области у којој су киднаповани Перенић и Славуј највише утицаја имао Фатмир Љимај, а да су до места отмице долазили и припадници ОВК из зоне Паштрик и јединице Рамуша Харадинаја. Миливоје Мики Михајловић, некадашњи уредник Радио Приштине испричао је да је непосредно након отмице новинар Њујорк Тајмса Мајк О'Конор у месту Бела Црква видео плаву Заставу 128 којим су Перенић и Славуј отишли на радни задатак и диктафон "сони" који су понели. Без обзира на ова сазнања, ни породице, ни УНС немају информације да ли су их мисије Унмик и Еулекс уопште разматрале.

УНС је тражио интервју са главним тужиоцем Еулекса, Клаудиом Палом, коме смо желели да поставимо и ово питање.

Господин Пала је у априлу ове године, одбио интервју.

Еулекс је истрагу о киднаповању Перенића и Славуја, затворио пре четири године. О томе је обавестио породицу Перенић тек новембра 2017. године, након серије текстова о убиствима и отмицама новинара у којима УНС доказује да ништа није урађено како би злочини били расветљени. Породица Ђура Славуја још није добила ни такво обавештење. У Специјалном тужилаштву Косова, које сада преузима случајеве од Еулекса, поновили су нам да ће све случеве убистава и киднаповања новинара сматрати отвореним. 

На месту где су отети новинари Радио Приштине Ђуро Славуј и Ранко Перенић УНС је шест пута постављао плочу са поруком “Овде су 21. августа 1998. отете наше колеге новинари Ђуро Славуј и Ранко Перенић. Тражимо их." Сваки пут плоча је уклоњена, а последњи, у фебруару ове године, поломљена и однета. Око места на коме је била разбацана је велика количина костију животињског порекла. УНС наставља да тражи истину о томе шта се догодило нашим колегама.

Сутра ћемо, седми пут, на путу Ораховац – Велика Хоча поставити таблу са истим натписом. 

* Преузимање делова или целокупног текста је дозвољено уз обавезно навођење извора

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gazetarët nesër për herë të shtatë e vendosin pllakën – I kërkojmë 

 Në detyrën e punës, nga 1 janari i vitit 1998 janë sulmuar 12 gazetarë dhe përkthyes, dy janë kidnapuar, e profesori, përkthyesi dhe gazetari Shaban Hoti është vrarë. Për vrasjen e profesor Hotit, i cili në terren ka dalë me ekipin e Radio-televizionit shtetëror të Rusisë, para Gjykatës në Hagë u dënua Hajredin Balaj. Përveç këtij rasti, deri në ditët e sotme nuk është dënuar as njëri nga vrasësit, rrëmbyesit apo sulmuesit ndaj gazetarëve. 

Sipas të dhënave të Ministrisë së Punëve të Brendshme deri te të cilat ka ardhur Asociacioni i Gazetarëve të Serbisë (UNS), ndaj dhunës në vitin 1998 ishin të ekspozuar përfaqësuesit e mediave vendore dhe të huaja, reporterët e televizioneve, gazetave dhe agjencive ruse, franceze, gjermane, japoneze. 

Gjatë nëntë muajve të parë të vitit 1998, dy herë u sulmua Dragutin Prentiq, gazetari i gazetës prishtinase “Jedinstvo” (Uniteti). Për herë të parë me 6 maj në shtëpinë e tij ne fshatin Meja, ne komunën e Gjakovës, e për herë të dytë në fund të gushtit në rrugën mes Korenicës dhe Ramecit, në komunën e Gjakovës. 

Në fshatin Gjurgjicë, komuna e Drenasit, më 11 maj janë sulmuar korrespodentët e AFP dhe Associated press-it nga Beogradi, Lubomir Milloshin dhe Jovana Gec. 

- Në mes të majit, terroristet te Komorani, në rrugën Pejë- Prishtinë, e ndaluan reporterin e gazetës kroate “Jutarnji list”, Srgjan Shpanoviqin i cili ishte në makinë së bashku me kolegun e tij nga Çekia. I keqtrajtuan fizikisht, ua vënë tubin e pushkës në gojë dhe pas “përpunimit” disa orësh, ua morën lekët dhe pajisjet dhe i lëshuan në liri. Në hyrje të Mitrovicës, më 24 maj, pjesëtarët e UÇK-së i ndaluan katër gazetarë të gazetave gjermane "Die Welt", "Berliner Norgen Post" dhe "Die Zeit", i kërkuan dhe ua morën dokumentet e udhëtimit. Në rrugën Drenas- Skenderaj, në afërsi të fshatit Trstenik, e kanë ndaluar makinën të cilën e drejtonte shtetasi rus, Sergej Mitin, gazetari i gazetës “Izvestija” nga Moska. E kanë keqtrajtuar fizikisht, dhe pastaj ia morën makinën dhe filmat nga fotoaparati – qëndron në raportin e MPB-së. 

Shërbimet e sigurisë madje shënojnë se më 21 korrik në rrugën Prishtina – Pejë, në fshatin Llapushnik, komina e Drenasit, u sulmua një ekip i Radio-televizionit shtetëror të Rusisë, të cilin e përbënin gazetari Oleg Safiulin, kameramani Aleksandar Galanov, tekniku i tonit Viktor Mamev, dhe përkthyesi Shaban Hoti. Pas arrestimit me dhunë, tre rusë në mbrëmje u liruan (rreth orës 19:30 sipas të dhënave të MPB-ë), ndërsa Shaban Hoti u mbajt. Pas pesë ditësh ai u vra. 

-  Në rrugën fshatare Xerxë- Ratkoc, në komunën e Rahovecit, më 12 gusht është kryer sulmi terrorist nga arma automatike në makinën e blinduar me targa të regjistrimit francez, në të cilën gjendej gazetari i “France Press-it” dhe përkthyesja Nora Limoje nga Prishtina. Në të njëjtin vend u ndalua edhe makina e raportuesit të agjencisë japoneze “Kjodo” i cili është keqtrajtuar dhe ngacmuar, ia morën pancirin (në sulm pa pancirë mbetën edhe gazetarët e TV ekipit “WTN” në maj të vitit 1998). Nga xhiruesi i “Reuters-it” pjesëtarët e UÇK-së e morën materialin e xhiruar, dhe atë e lanë në rrugë te fshati Igllarevë, në komunën e Klinës- shënojnë pjesëtarët e MPB-së së Serbisë.

Në rrugën mes fshatit Korenicë dhe Ramec, komuna e Gjakovës, më 25 gusht u sulmua TV ekipi i Novi Sadit në të cilin ishin Petko Koprivica dhe Radosllav Jakshiq, si dhe gazetari i “Unitetit”, Dragutin Prentiq dhe Zorana Lluzhajiq, e cila e ngiste makinën. 

Sipas shënimeve të MPB-së, gazetarët i mbrojti policia, e gjatë këtij aksioni dy policë u plagosën. 

Njëri nga shënimet e fundit e këtij raporti është i datës 21 gusht të vitit 1998. Atë ditë, përderisa e kryenin detyrën e punës, në rrugën drejt manastirit Zoçishtë, u kidnapuan gazetarët e Radio Prishtinës – Ranko Pereniq dhe Gjuro Sllavuj. Kjo është gjëja e fundit që e dimë për ta. 

Duke u përpjekur të mësojë se çfarë ka ndodhur me ta, UNS-i ka biseduar me anëtarët e familjeve, kolegët dhe përfaqësuesit e misioneve të huaja. 

Nga shefi i Misionit Diplomatik Mbikëqyrës Amerikan, Shon Bernsi mësuam se në rajonin ku u kidnapuan Pereniqi dhe Sllavuji, më së shumti ndikim ka pasur Fatmir Limaj. Dhe që te vendi i kidnapimit vinin pjesëtarët e UÇK-së nga zona e Pashtrikut dhe njësitë e Ramush Haradinajt. Millivoje Miki Mihajlloviq, redaktori i dikurshëm i Radio Prishtinës, tregoi se pak pas kidnapimit, gazetari i NewYork Times, Mike O’Conor, në vendin Fortesa e ka parë “Zastavën” e kaltër 128 me të cilën Pereniqi dhe Sllavuji u nisën në detyrën e punës, dhe diktafonin “Sony” që e morën me vetë. Pa i marrë parasysh këto njohuri, as familjet, as UNS-i nuk kanë informata a i kanë shqyrtuar fare misionet e UNMIK-ut dhe EULEX-it.

UNS-i e ka kërkuar intervistën me prokurorin e EULEX-it, Klaudio Palin, të cilit dëshironim të ia parashtrojmë këtë pyetje. 

Zotëri Pala në prill të këtij viti e refuzoi intervistën. 

EULEX-i e ka kërkuar hetimin për vrasjen e Pereniqit dhe Sllavujit para katër vitesh. Për këtë e ka informuar edhe familjen Pereniq, por në nëntor të vitit 2017, pas një serë tekstesh për vrasjet dhe rrëmbimet e gazetarëve në të cilët UNS-i dëshmon se nuk është bërë asgjë për ti zbardhur krimet. Familja e Gjuro Sllavujit ende nuk e ka pranuar një njoftim të tillë. Në Prokurorinë Speciale të Kosovës, e cila tani po i merr rastet e EULEX-it, na përsëritën se të gjitha rastet e vrasjeve dhe kidnapimeve të gazetarëve do t’i konsiderojnë si të hapura. 

Në vendin ku janë rrëmbyer gazetarët e Radio Prishtinës, Gjuro Sllavuji dhe Ranko Pereniqi, UNS-i gjashtë herë e ka vendosur pllakën me këtë mesazh: “Këtu, më 21 prill të vitit 1998 janë rrëmbyer kolegët tanë Gjuro Sllavuj dhe Ranko Pereniq. I kërkojmë”. Çdo herë pllaka u zhvendos, e herën e fundit në shkurt të këtij viti, u thye dhe u hoq. Në vendin ku gjendej, është shpërndarë edhe një sasi e madhe e kockave me origjinë shtazore.

Nesër, për herë të shtatë, në rrugën Rahovec- Hoça e Madhe, do ta vendosim pllakën më mbishkrim të njëjtë.

* Marrja e pjesëve të tekstit ose tekstit në tërësi është e lejuar vetëm duke e cekur edhe burimin

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

For the seventh time journalists are going to set the plaque - We are looking for them

While preforming their work assignment, from January 1 to September 1998, 12 journalists and translators were attacked in Kosovo, two were kidnapped, and the professor, interpreter and journalist Shaban Hoti was killed.

For the murder of Professor Hoti, who went on the field as part of the Russian state television team, before the Hague Tribunal, Hajredin Balaj was sentenced. Except in that case, no murderers, kidnappers or attackers have been punished to date.

According to data of the Ministry of Internal Affairs of Serbia obtained by the Journalists Association of Serbia (UNS), in 1998, to the violence were exposed representatives of both domestic and foreign media, reporters of Russian, French, German, Japanese television, newspapers and agencies.

In the first nine months of 1998, Dragutin Prentic, a journalist of Prishtina's Jedinstvo, was attacked twice in 1998. First time on the May 6th in his home in the village of Meja in the municipality of Djakovica, and the second time at the end of the August on the road between the villages Korenica and Ramac.

In the village of Djurdjica, the municipality of Glogovac, on the May 11th, correspondents of AFP and Associated Press from Belgrade, Ljubomir Miloshin and Jovan Gec were attacked.

- In mid-May, the terrorists stopped the reporter of the Croatian "Jutarnji list" Srdjan Shpanovic, who was in a vehicle together with his colleague from the Czech Republic, on the road Pec-Prishtina near Komorane. They physically mistreated him, put a rifle in his mouth and after a long "processing" took away his money and equipment and let him go. At the entrance to Mitrovica, on May 24th, KLA members stopped four German newspaper journalists from Die Welt, Berliner Norgen Post and Die Zeit, searched them and took away their travel documents. On the Glogovac-Srbica road, near the village of Trstenik, they stopped a passenger vehicle driven by a Russian citizen Sergey Mitin, a journalist of the Izvestia newspaper from Moscow. They mistreated him physically, and then took away his passenger car and films from the camera - says the MUP's report.

Security services also report that on the 21st of July, on the road Pristina-Pec, in the village of Lapusnik, in the municipality of Glogovac, was an attack on a Russian state television crew, consist of journalist Oleg Safiulin, cameraman Alexander Galanov, sound technician Viktor Mamaev and translator Shaban Hoti. After detention, three Russians were released the same evening (at 7:30 pm according to MUP data), while Saban Hoti was detained. Five days later he was killed.

- On the 12^thof August a terrorist attack from automatic weapons was carried out on the village road Zrze-Ratkovac, in the municipality of Orahovac, on a bulletproof vehicle with a France register plates. In the car was a France-Presse journalist and translator Nore Limoje from Pristina. At the same place, the vehicle of the reporter of the Japanese agency "Kyodo" was stopped, the journalist was mistreated and abused, and a bulletproof vast was taken from him (the bulletproof vest was taken from the journalists of the TV crew "WTN" in May 1998). From the Reuters photographer, KLA members took away the recorded material and left him on the road to the village of Iglarevo in the municipality of Klina – the members of the MUP of Serbia reported. 

On the road between the villages of Korenica and Ramac, in Djakovica municipality, on August 25, a TV Novi Sad crew was attacked with Petko Koprivica and Radoslav Jaksic, as well as journalist "Jedinstvo" Dragutin Prentic and driver Zoran Luzajic.

According to the MUP's notes, the police defended the journalists, and during that action two police officers were wounded.

One of the last notes of this report is the date of August 21, 1998. On that day, while performing their work assignment, on the way to the monastery of Zociste, journalists of Radio Pristina - Ranko Perenic and Djuro Slavuj were kidnapped. That's the last thing we know about them.

In an attempt to find out what happened to them, the UNS spoke with family members, colleagues and representatives of foreign missions.

From the head of the US diplomatic mission in Kosovo, Shaun Byrnes, we learned that Fatmir Limaj had the most influence in the area where Perenic and Slavuj were kidnapped, and that members of the KLA from the Pashtrik zone and Ramush Haradinaj's unit came to the place of abduction.

Milivoje Miki Mihajlovic, former editor of Radio Pristina, said that immediately after the kidnapping, New York Times reporter Mike O'Connor in Bela Crkva saw a blue 128 Zastava, that Perenic and Slavuj were took for their work assignment and Sony Dictaphone they brought. 

Regardless of this knowledge, neither the family nor the UNS have any information whether the UNMIK and EULEX missions have been considered these information. 

The UNS asked for an interview with EULEX Chief Prosecutor Claudio Pala, to whom we also wanted to raise this issue. In April this year, Mr. Pala declined an interview.

EULEX closed the investigation of the kidnapping of Perenic and Slavuj, four years ago. But informed Perenic family about this decision only in November 2017, after a series of articles on murders and abductions of journalists in which the UNS proves that nothing was done to illuminate those crimes. 

The family of Djuro Slavuj has not yet received such a notice. 

In the Special Prosecution of Kosovo, which is now taking over the cases from EULEX, have repeated to UNS that all cases of murder and kidnapping of journalists will be considered open.

At the site where Radio Pristina journalists Djuro Slavuj and Ranko Perenic were abduceted, UNS has posted a six times plaque with a message: On the August 21st, 1998, our colleagues, journalists Djuro Slavuj and Ranko Perenic were abducted. We are looking for them."

Every time the plaque was removed, and the last time, was broken and taken away in February. Around the place where it was, the bones of animal origin was scattered. The UNS continues to search for the truth about what happened to our colleagues.

We will, for the seventh time, set up a plaque with the same inscription on the road Orahovac - Velika Hoca.

* Reprinting, republishing or usage parts or the entire article is permitted with mandatory source guidance