Истраживање УНС-а о убијеним и отетим новинарима на Косову

08. 03. 2018.

Аутор: Јелена Л. Петковић Извор: УНС

Породица киднапованог новинара Ранка Перенића у шоку: Још чекају одговор на жалбу о прекиду истраге

Ни три месеца након што је уложила жалбу на одлуку Еулекса да затвори истрагу о киднаповању њеног супруга Ранка, Снежана Перенић није добила одговор.

Еулекс је истрагу затворио 23. октобра 2013, али је породицу обавестио тек децембра прошле године, у време када је документацију о истрази већ проследио Специјалном тужилаштву Косова.

У наставку је овај текст преведен на албански и енглески језик. Please find below albanian and english translation of this article.                    Në vijim, këtë tekst mund ta lexoni në gjuhën shqipe dhe angleze.

Снежану Перенић ниједна институција није позвала да да исказ, нити је имала сазнања да се истрага води. Зато је била у потпуном шоку када је уз обавештење Еулекса, добила и образложење тужиоца Маурициа Салустра да су њеног супруга Ранка, радника РТВ Приштина, у непознатном правцу одвели припадници ОВК запретивши оружјем, а да јој Еулекс даје три дана да се жали на одлуку о затварању истраге. Сада месецима одговора нема. 

- Просто сам очајна. Још се нисам опоравила од шока који сам доживела. Волела бих да ме неко обавести да је истрага поново отворена. Не желим да се на овоме заврши, али ни сама не знам коме да се обратим. Није ми логично да ми дају три дана за жалбу, а онда три месеца не одговарају - каже за Удружење новинара Србије (УНС) Снежана Перенић.

Обавештење из Еулекса је стигло посредством Министарства правде Србије и српског Тужилаштва за ратне злочине. У Министарству за УНС кажу да нису добили одговор Канцеларије специјалног представника ЕУ у Приштини поводом жалбе коју је упутила Снежана Перенић.

Истрага о киднаповању Ранка Перенића је из Еулекса пребачена у руке Специјалног тужилштва Косова 3. новембра 2017. Еулекс нам је одговорио да све информације потражимо на тој адреси. Такође су додали да су обавештени да нам је од Специјалног тужилаштва Косова стигао одговор. Ипак, из тог Тужилаштва нису одговорили на наше упите. 

Снежани Перенић је у састављању жалбе помогао Саво Штрбац, председник Документационо информационог центра "Веритас". За УНС он појашњава да је ситуација у правосуђу таква да изјашњавање о жалби није везано за рок. 

- У правосуђу три месеца није много, а на Балкану поступци трају годинама, па то није ништа необично. Снежана Перенић ће свакако морати да добије одлуку поводом њене жалбе, а оно што би могла да уради јесте да пошаље ургенцију насловљену на главног тужиоца на руке, да он види шта је са њеном жалбом. Овде је такође реч о очито два различита правна система и чињеници да се користи дипломатска пошта, а не да се директно шаље са адресе на кућну адресу – истиче Штрбац. 

Новинари Радио Приштине Ранко Перенић и Ђуро Славуј киднаповани су 21. августа 1998. док су обављали новинарски задатак, возећи аутомобил Застава 128 ка манастиру Свети Врачи у Зочиште да ураде прилог о повратку отетих монаха. Од тада, до децембра 2017. није било информација о њиховој судбини.

У образложењу тужиоца Маурициа Салустра у одлуци из 2013. стоји да су "на основу доступних информација, дана 21. августа 1998. године жртве отишле у Велику Хочу како би извршиле радни задатак. На путу назад пресрела их је наоружана група људи који су носили обележје ОВК, запретила оружјем и одвела их у непознатом правцу". Он додаје да "иако је вероватно да статус жртава као несталих лица након толико година указује да они више нису живи, постоји апсолутни недостатак доказа поводом тога шта се догодило. Штавише, идентитет наводних отмичара је непознат и не постоје разумни изгледи да ће се њихови идентитети открити путем додатних истражних мера. Нема истражних закључака који би предложили даље истражне радње… Према томе, полицијска пријава се мора одбацити."

Иако су Ранко Перенић и Ђуро Славу заједно киднаповани, породица Славуј није добила никакаво обавештење.

Истражујући убиства и киднаповања новинара, УНС је у разговору са пензионисаним америчким дипломатом Шоном Бернсом открио податке непознате јавности, да је у тој регији, у време када су Перенић и Славуј нестали, највише утицаја имао Фатмир Љимај, те да су до те локације долазиле и јединице под контролом Рамуша Харадинаја.

У разговору са Миливојеом Микијем Михајловићем, некадашњим уредником Радио Приштине и руководиоцем Медија центра у Приштини, дошли смо до сазнања да је након киднаповања Перенића и Славуја новинар Њујорк Тајмса Мајк О’Конор, у Белој Цркви, насељу у Ораховцу, видео Заставу 128 којом су отишли на радни задатак и у њој њихов диктафон.

У фебруару је шести пут срушена и однешена спомен-плоча постављена у знак сећања на отете новинаре Радио Приштине Ђура Славуја и Ранка Перенића. Око места где је стајала плоча набацана је велика количина костију, највероватније животињског порекла. Удружење новинара Србије од 2012. на месту где су последњи пут виђени Ђуро Славуј и Ранко Перенић поставља обележје на коме на српском и албанском језику пише: "Овде су 21. августа 1998. отете наше колеге новинари Ђуро Славуј и Ранко Перенић. Тражимо их." Наредне недеље, плочу ћемо поставити седми пут.

Више о овој теми у наредним данима.

* Преузимање делова или целокупног текста је дозвољено уз обавезно навођење извора

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Familja e gazetarit të rrëmbyer Ranko Preniqit e shokuar: Ende e presin përgjigjen ndaj ankesës për ndërprerjen e hetimit 

As tre muaj pasi që e ka paraqitur ankesën ndaj vendimit të EULEX-it për ta mbyllur hetimin mbi kidnapimin e bashkëshortit të saj, Rankos, Snezhana Pereniq nuk e mori përgjigjen. EULEX-i e mbylli hetimin më 23 tetor të vitit 2013, por familjen e njoftoj në dhjetor të vitit të kaluar, në kohë kur dokumentacionin mbi hetimin ia kishte përcjellë Prokurorisë Speciale të Kosovës. 

Asnjë institucion nuk e ftoi Snezhana Pereniqin për të dhënë deklaratë, madje ajo nuk ka pasur dijeni që hetimet janë zhvilluar. Për këtë arsye ishte e shokuar kur me vendimin e EULEX-it ajo e pranoi edhe arsyetimin e prokurorit Mauricio Salustra se bashkëshortin e saj, Rankon, punëtorin e RTV Prishtinës, e kane çuar në drejtim të panjohur pjesëtarët e UÇK-së, duke e kërcënuar më armë, dhe që EULEX-i ia dha tri ditë për t’u ankuar në vendimin mbi përmbylljen e hetimit. Tani, me muaj nuk merr përgjigje. 

-  Thjeshtë jam e dëshpëruar. Ende nuk e kam rimarr veten nda shoku që e përjetova. Do të doja që të më informojë dikush që hetimi është hapur përsëri. Nuk dua që të mbetet me kaq, por as vet nuk di kujt t’i drejtohem. Për mua nuk është e logjikshme të mi japin tri ditë afat për të ushtruar ankesë, e pastaj nuk kthejnë përgjigje tre muaj- thotë për Asociacionin e Gazetarëve të Serbisë (UNS) Snezhana Pereniq. 

Njoftimi nga EULEX-i arriti ndërmjet Ministrisë së Drejtësisë së Serbisë dhe përmes Prokurorisë serbe për krime lufte. Në Ministri për UNS thonë se nuk kanë pranuar përgjigje nga Zyra e përfaqësuesit të posaçëm të BE-së në Prishtinë në lidhje me ankesën të cilën e ka dërguar Snezhana Pereniq. 

Hetimi mbi rrëmbimin e Ranko Pereniqit nga EULEX-i u transferua në duart e Prokurorisë Speciale të Kosovës më 3 nëntor të vitit 2017. EULEX-i na u përgjigj që të gjitha informatat t’i kërkojmë në këtë adresë. Gjithashtu ata shtuan se janë njoftuar që nga Prokuroria Speciale e Kosovës na ka arritur përgjigja. Por, nga kjo Prokurori nuk u përgjigjen ndaj pyetjeve tona. 

Snezahana Pereniqit gjatë përpilimit të ankesës i ndihmoi Savo Shtrbac, kryetari i Qendrës Dokumentaro-informative “Veritas”. Ai shpjegon për UNS se situata në drejtësi është e tille që deklarimi rreth ankesës nuk ka të bëjë me afat. 

- Në gjyqësor tre muaj nuk janë shumë, e në Ballkan proceset zgjasin me vite, andaj kjo gjë nuk është e çuditshme. Snezhana Pereniq patjetër që duhet ta marrë vendimin lidhur me ankesën e saj, e çfarë ajo mund të bëjë është që ta dërgojë një urgjencë të drejtuar prokurorit të përgjithshëm e cila do të dorëzohet në duart e tij, në mënyrë që ai të sheh se çfarë po ndodh me ankesën e saj. Këtu gjithashtu qartazi bëhet fjalë për dy sisteme të ndryshme të drejtësisë dhe për faktin se përdoret posta diplomatike, e nuk dërgohet drejtpërdrejt nga adresa në adresën e vendbanimit- thekson Shtrbac. 

Gazetarët e Radio Prishtinës, Ranko Pereniq dhe Gjuro Sllavuj janë rrëmbyer më 21 gusht të vitit 1998 gjatë kryerjes së detyrës gazetare, ndërsa e ngisnin makinën e llojit Zastava 128, në drejtim të manastirit Shën Vraç në Zoçishtë, për ta bërë një reportazh për kthimin e murgjëve të rrëmbyer. Nga kjo ditë deri në dhjetor të vitit 2017 nuk ka pasur informata mbi fatin e tyre. 

Në arsyetimin e prokurorit Mauricio Salustra, në vendimin nga viti  2013 qëndron se “në bazë informatave në dispozicion, më 21 gusht të vitit 1998, viktimat shkuan në Hoçë të Madhe për ta kryer detyrën e punës. Gjatë kthimit rrugën ua ndërpriti një grup i personave të armatosur që i kishin shenjat e UÇK-së, i kërcënuan më armë dhe i çuan në drejtim të panjohur”. Ai shton se “edhe pse është e qartë se statusi i viktimave si persona të zhdukur, pas tërë këto viteve tregon se ata më nuk janë të gjallë, ekziston mungesa absolute e provave për atë çfarë ka ndodhur. Aq më tepër, identiteti i rrëmbyesve të pretenduar nuk është i njohur dhe nuk ekzistojnë gjasat e arsyeshme që identitetet e tyre do të zbulohen përmes masave shtesë hetimore. Nuk ka konkludime hetimore që do të propozonin veprimet e mëtutjeshme hetimore... Sipas kësaj, denoncimi policor duhet të rrefuzohet.” 

Edhe pse Ranko Pereniqi dhe Gjuro Sllavuji janë rrëmbyer së bashku, familja Sllavuj nuk pranoi kurrfarë njoftimi. 

Duke i hetuar vrasjet dhe kidnapimet e gazetarëve, UNS në bisede me diplomatin e pensionuar amerikan, Shon Bernsin i ka zbuluar faktet e panjohur për publikun, se në atë rajon, në kohën kur Pereniqi dhe Sllavuji u zhduken, më së shumti ndikim ka pasur Fatmir Limaj, dhe që në ato lokacione vinin njësitë nën kontrollin e Ramush Haradinajt. 

Gjatë bisedës më Millivoje Miki Mihajlloviqin, redaktorin e dikurshëm e Radio Prishtinës dhe udhëheqësin e Qendrës Mediale në Prishtinë, kemi fituar njohuri se pas rrëmbimit të Pereniqit dhe Sllavujit, gazetari i New York TImes, Majk O’Konori, në Fortesë, një lagje në Rahovec, e ka parë Zatstavën 128, me të cilën shkuan për ta kryer punën dhe në të diktafonin e tyre. 

Në shkurt për herë të gjashtë u rrënua dhe u mor pllaka përkujtimore e cila u vendos si shenjë përkujtimi për gazetarët e rrëmbyer të Radio Prishtinës, Gjuro Sllavujit dhe Ranko Pereniqit. Rreth vendit ku qëndronte pllaka, u grumbullua një sasi e madhe ë kockave, më shumë gjasa të origjinës shtazore. Asociacioni i Gazetarëve të Serbisë nga viti 2012 në vendin ku për herë të fundit u panë Gjuro Sllavuji dhe Ranko Pereniqi e vendos shenjëë, në të cilën ne gjuhën serbe, dhe atë shqipe, shkruan: “Këtu më 21 gusht të vitit 1998 u rrëmbyen kolegët tanë, gazetarët Gjuro Sllavuj dhe Ranko Pereniq. I kërkojmë”. Javën e ardhshme, pllakën do ta vendosim për herë të shtatë.

Më shumë për këtë temë gjatë ditëve në vijim.

* Marrja e pjesëve të tekstit ose tekstit në tërësi është e lejuar vetëm duke e cekur edhe burimin

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Family of kidnapped journalist Ranko Perenic in shock: Still waiting for answer to an appeal on closure of the investigation

Not even three months after she appealed to the EULEX decision to close the investigation into the kidnapping of her husband Ranko, Snezana Perenić did not receive an answer.

EULEX closed the investigation on October 23, 2013, but only informed the family in December last year, at a time when the investigation documentation had already been forwarded to the Kosovo Special Prosecutor's Office.

Snezana Perenic was not called by any institution to testify, nor did she had any knowledge that the investigation was being conducted.

That is why she was in total shock, when along with the notification from EULEX, she received a statement from the prosecutor Maurizio Salustro that her husband Ranko, a RTV Pristina employee, was taken by KLA members who threatened him with weapons, and took him in an unknown direction. And that she has three days to appeal to the EULEX decision on closing the investigation. Now, for months, there is no answer back.

- I'm just desperate. I still have not recovered from the shock I experienced. I'd like someone to inform me that the investigation has been re-opened. I do not want to end on this, but I do not know who to adress to. It's not logical, that they give me three days for an appeal, and then three months they dont reply - says Snezana Perenić for the Journalists' Association of Serbia (UNS).

A notification from Eulex was received through the Ministry of Justice of Serbia and the Serbian War Crimes Prosecutor's Office. The Ministry answered to UNS thay they did not receive a response from the Office of the EU Special Representative in Prishtina on the appeal sent by Snezana Perenic.

The investigation of the kidnapping of Ranko Perenic was transferred from Eulex to the Special Prosecutor's Office of Kosovo on November 3, 2017. Eulex answered to UNS to seek all the information at this (new) address. They also added that they were informed that UNS already received a response from the Special Prosecutor's Office of Kosovo. However, the Prosecutor's Office did not responded to our inquiries.

To make a complaint, Snezana Perenic was helped by Savo Strbac, president of Documentation and Information Center "Veritas". For the UNS, Strbac clarifies that the situation in the judiciary is such that the appeal is not time-bound.

- A three months period in not much in the judiciary, and in the Balkans, the proceedings last for years, so this is nothing unusual. For sure, Snezana Perenic will have to receive a decision on her appeal. What she could do now, is to send an urgent appeal addressed to the Chief Prosecutor in order to see what happened to her complaint. Obviously, we are facing here with two different legal systems and the fact that diplomatic mail is used, and not directly sent from address to a home address - Strbac stresses.

Radio Prishtina journalists Ranko Perenic and Djuro Slavuj were kidnapped on August 21, 1998 while performing a journalistic task, driving Zastava 128 to the Sveti Vraci monastery in Zociste to make a story about the return of the abducted monks. Since then, until December 2017, there was no single information about their fate.

The explanation of the prosecutor Maurizio Salustro from 2013 decision, states that "on the basis of the available information, on August 21, 1998, the victims went to Velika Hoca in order to perform a work-related task. On their way back, they were intercepted by an armed group of people wearing the KLA markings who threatened them with weapons, and took them in an unknown direction." He adds that "although it is probable that the status of victims as missing persons after many years indicates that they are no longer alive, there is an absolute lack of evidence regarding what happened. Moreover, the identity of the alleged kidnappers is unknown, and there are no reasonable prospects that their identities will be revealed through additional investigative measures. There are no investigative conclusions suggesting further investigative actions ... Therefore, the police report must be rejected."

Although Ranko Perenic and Djuro Slavuj were kidnapped together, the Slavuj family did not get any notice.

While investigating the murders and kidnappings of journalists, in a conversation with retired US diplomat Shaun Byrnes, UNS uncovered publicly unknown information, that in that region where Perenic and Slavuj disappeared, at that time, Fatmir Limaj had the most influence. Also, that the units under the control of Ramush Haradinaj were coming to that location.

In a conversation with Milivoje Miki Mihajlovic, former editor of Radio Prishtina and the head of the Media Center in Prishtina, we came to knowledge that after the abduction of Perenic and Slavuj, the reporter of the New York Times, Mike O'Connor, saw Zastava 128 that (Perenic i Slavuj) were driving and their Dictaphone inside of the car, in Bela Crkva, a village in Orahovac. 

In February, for the sixth time was pulled down and removed a memorial plaque in memory of the abducted Radio Prishtina journalists - Djuro Slavuj and Ranko Perenic. Around the place where the plate stood, a large amount of bones, most likely of animal origin, was dumped. Since 2012 the Journalists' Association of Serbia, puts a memorial plaque on which it is written in Serbian and Albanian language: "On August 21, 1998, our colleagues, journalists Djuro Slavuj and Ranko Perenic were abducted here. We are looking for them." At the place where were last seen Slavuj and Perenic, next week, we'll set the memorial plaque for the seventh time.

* Reprinting, republishing or usage parts or the entire article is permitted with mandatory source guidance